Hajime Tanabe (1885–1962) - Yapon filosofu, mütəfəkkiri və fəlsəfi ənənələrin inkişafında böyük rol oynamış bir şəxsiyyətdir. O, Meiji dövrünün sonlarından başlayaraq Şöva dövründə də fəlsəfi düşüncəyə önəmli töhfələr vermişdir. Tanabe, Japoniyadakı fəlsəfi məktəblər və qərb fəlsəfəsi ilə sıx əlaqələr quraraq, dialektik düşüncə və yapısalcı fəlsəfəni birləşdirmişdir. Həyatı və təhsili Hajime Tanabe, 1885-ci ildə Yaponiyanın Osaka şəhərində anadan olmuşdur. O, Tokio Universitetində təhsil almış, burada fəlsəfə və psixologiya sahələrində öz bacarıqlarını inkişaf etdirmişdir. Tanabe, həmçinin Qərb fəlsəfəsi, xüsusən Hegel, Kant və Schopenhauerin əsərlərinə böyük maraq göstərmişdir. Bununla yanaşı, o, Yapon mədəniyyəti və şərq fəlsəfəsi ilə də dərindən maraqlanmışdır. Fəlsəfi yanaşmalar və ideyaları Hajime Tanabe, fəlsəfəni yalnız akademik tədqiqatla məhdudlaşdırmaq yerinə, cəmiyyətin və fərdin həyatını dərindən təhlil etməyə çalışmışdır. Onun fəlsəfəsi dialektik və eksistensial düşüncələrə əsaslanır və həyatın mürəkkəbliyini qəbul etməyi təklif edir. Tanabe, həmçinin bireysellik və cəmiyyət arasındakı əlaqələri fəlsəfi şəkildə araşdırmış və insanın özünü tanımasının sosial əhəmiyyətini vurğulamışdır. Dialektik fəlsəfə Tanabe, Hegelin dialektik metodunu Şərq fəlsəfəsi ilə birləşdirərək, onun təhlilini dərinləşdirmişdir. O, dialektikanı yalnız tarix və cəmiyyətin inkişafı ilə əlaqələndirmək deyil, həm də fərdi varlığın özünü anlama və daxili inkişaf yolu olaraq qəbul etmişdir. Tanabe, qarşılıqlı əlaqələr və qarşıtlıqlar üzərində qurulan bir fəlsəfi düşüncə sistemini irəlilətmişdir. Bu yanaşmada mütləqlik və nisbilik arasında dinamik bir əlaqə mövcud olur. Fəlsəfədə yaxınlıq və qəriblik Tanabe, öz fəlsəfi düşüncələrində Yaponiyanın ənənəvi mədəniyyətini və Qərb fəlsəfəsini birləşdirmək məqsədi güdürdü. O, Şərq fəlsəfəsindəki bütövlük və özünü gerçəkləşdirmək ideyalarını, Qərb dialektikasının inkişafı ilə əlaqələndirərək, yeni bir fəlsəfi müstəvi yaratmağa çalışmışdır. Bu yanaşma, insanın daxili axtarışını və insan təcrübəsini yenidən qiymətləndirməyə imkan vermişdir. "İntellektual Etika" Tanabe, həmçinin etika sahəsində də geniş araşdırmalar aparmışdır. Onun intellektual etika anlayışı, fərdin özünü və cəmiyyətlə əlaqələrini anlama və onlarla dialoq qurma məqsədini güdür. Tanabe, etik məsələləri yalnız fərdi davranışlarla məhdudlaşdırmaq əvəzinə, daha geniş sosial və mədəni kontekstdə araşdırmağa çalışmışdır. Əsərləri Tanabe, bir çox əsər yazmış və fəlsəfi ideyalarını geniş şəkildə təbliğ etmişdir. Onun ən məşhur əsərləri arasında: "Dialectic of the Self" (Özünə Dialektikası) – Fərdin daxili inkişafını və özünü anlama prosesini dialektik metodla araşdıran əsər. "Philosophy as Metanoia" (Fəlsəfə kimi Metanoia) – Fəlsəfənin bir dönüşüm və ya özünü yeniləmə kimi bir proses olduğunu müzakirə edən əsər. "The World and the Individual" (Dünya və Fərd) – Fərd və cəmiyyətin dialektik əlaqələrini tədqiq edən əsər. Təsiri və irsi Tanabe, yalnız Yapon filosofları deyil, həmçinin Qərb fəlsəfəsi üzərindəki təsiri ilə də diqqət çəkir. Onun fəlsəfəsi, dialektik yanaşmanı və Şərq mədəniyyəti ilə əlaqəli fəlsəfi ənənələri birləşdirərək, yeni bir düşüncə tərzi yaratmışdır. Tanabe, həmçinin Japoniyanın müasir fəlsəfi təfəkkürünü inkişaf etdirməkdə böyük rol oynamış və Japon fəlsəfəsini dünya səhnəsinə tanıtmışdır. Onun işləri, həmçinin müasir fəlsəfədə və həyatın fəlsəfi aspektlərində daha dərin bir yanaşma və şəxsi inkişaf mövzularında ilham verici olmuşdur. Tanabe, şəxsi varlıq və sosial məsuliyyət arasındakı əlaqələri düzgün anlamağa çalışan bir filosof olaraq, Yaponiyanın fəlsəfi mühitini daha da zənginləşdirmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Hajime_Tanabe
https://utppublishing.com/doi/pdf/10.3138/uram.32.2-3-4.202
https://www.britannica.com/biography/Tanabe-Hajime
https://philpapers.org/browse/tanabe-hajime
https://academic.oup.com/edited-volume/38147/chapter/332928786
https://www.goodreads.com/author/list/1353033.Hajime_Tanabe
https://brill.com/downloadpdf/book/9789004491007/front-3.xml
Tarix : 13 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
