George Santayana (1863–1952) - İspaniyalı-amerikalı filosof, yazıçı və şairdir. O, ən çox fəlsəfə, ədəbiyyat və estetika sahələrindəki işləri ilə tanınır. Santayana, spekulyativ fəlsəfə, empirik fəlsəfə və metafizika sahələrində dərin təsir yaratmış, həmçinin ədəbiyyat və mədəniyyətə dair çoxsaylı nəzəriyyələr irəli sürmüşdür. Həyatı və təhsili George Santayana, 1863-cü ildə Madrid, İspaniyada anadan olmuş, amma çox kiçik yaşlarında ailəsi ilə ABŞ-a köçmüşdür. O, təhsilini Harvard Universitetində almış, burada həm fəlsəfə, həm də ədəbiyyat üzrə dərslər keçmişdir. Santayana, fəlsəfə üzrə doktorluq dərəcəsini əldə etdikdən sonra, həyatının çox hissəsini ABŞ-da keçirsə də, 1912-ci ildən sonra Avropaya köçmüşdür və İspaniyada yaşamışdır. Fəlsəfi yanaşmaları Santayana, empirizm və rasyonallıq arasında bir bağ qurmağa çalışmış və materializm, idealist fəlsəfə ilə əlaqədar düşüncələrini inkişaf etdirmişdir. O, mədəniyyət, gözəllik və dini mövzuları da fəlsəfi düşüncəsinin mərkəzinə qoymuşdur. Empirik və naturalist fəlsəfə Santayana, təbiətin və insanın təcrübəsinin müəyyən etdiyi əxlaq və fikir sistemlərini tədqiq edərək empirik fəlsəfənin tərəfdarı olmuşdur. Onun fəlsəfəsində humanizm və pragmatizm kimi anlayışlar da mühüm yer tutur. O, subyektiv təcrübə və obyektiv dünya arasındakı əlaqələri analiz etməyə çalışmışdır. "Materializm" və "Mistikizm" Santayana, materializmi qəbul edərək, spirituallıq və mistik düşüncəni rədd etmişdir. Lakin o, dini və estetik təcrübələrin insana verdiyi mənəvi və emosional dəyəri tanıyırdı. Onun əsərlərində dini simvollar və gözəllik anlayışları vacib rol oynayır, çünki o, insanın bu təcrübələrlə özünü daha yaxşı anlayabileceğini müdafiə edirdi. Fəlsəfənin praktik tətbiqi Santayana, fəlsəfənin praktik həyatda tətbiqini və insanın həyatını daha mənalı etmək üçün fəlsəfi düşüncəni istifadə etməyi təklif etmişdir. Onun əsərlərində həmçinin düşüncənin azadlığı, həyatın fəlsəfi mənası və özünüdərk mövzuları sıx şəkildə işlənmişdir. Əsərləri Santayana çoxsaylı əsərlər yazmış və fəlsəfi mövzularda geniş bir ədəbiyyat mirası yaratmışdır. Onun ən məşhur əsərləri arasında: "The Life of Reason" (1905–1906) – Santayana'nın ən vacib fəlsəfi əsərlərindən biri, burada o, insanın rasional həyatını və bu həyatın estetik, etik və məntiqi aspektlərini araşdırmışdır. "The Sense of Beauty" (1896) – Gözəllik və estetik təcrübə üzərində dərin fəlsəfi təhlil. "Scepticism and Animal Faith" (1923) – Şübhə və inanc məsələlərini empirik və filosofik perspektivdən araşdıran bir əsərdir. "Realms of Being" (1927–1940) – Santayana'nın metafizik fəlsəfəsinin əhəmiyyətli bir hissəsini təşkil edən dörd cildlik əsər. Təsiri və irsi Santayana'nın fəlsəfəsi həm Amerika fəlsəfəsi, həm də Avropa düşüncə mühiti üzərində dərin təsir yaratmışdır. O, xüsusilə empirizm və idealizm arasında yeni bir yanaşma yaratmış, həmçinin pragmatizm və modern fəlsəfə ilə əlaqəli vacib təhlillər aparmışdır. Santayana, mədəniyyət və gözəllik məsələlərini fəlsəfi analizlərə daxil edərək, aesthetic düşüncəni fəlsəfənin mərkəzinə qoymuşdur. O, fəlsəfənin yalnız teorik düşüncə deyil, praktik həyat və mədəniyyətlə əlaqəli bir vasitə olması lazım olduğunu vurğulamışdır.
https://en.wikipedia.org/wiki/George_Santayana
https://www.britannica.com/biography/George-Santayana
https://tr.wikipedia.org/wiki/George_Santayana
https://iep.utm.edu/santayan/
https://www.poetryfoundation.org/poets/george-santayana
https://americanart.si.edu/artwork/those-who-cannot-remember-past-are-condemned-repeat-it-george-santayana-life-reason-1905
https://santayana.indianapolis.iu.edu/about-santayana/santayanas-life/
Tarix : 13 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
