Gecə yemək sindromu - Yuxudan oyanaraq və ya axşam yeməyindən sonra təkrarlanan gecə yemək epizodları ilə xarakterizə olunan sindrom. Yeməyi şüurlu şəkildə, bilərəkdən yemək, bu pozğunluğu "Yuxu ilə əlaqəli yemək xəstəliyindən" (SRED) fərqləndirən əsas xüsusiyyətdir. Gecə yemək sindromu, həddindən artıq yemək xəstəliyi ilə bir qədər oxşarlıqlara malik olsa da, gecə yeyilən qida miqdarının çox olmaması və ya qida qəbulu üzərində nəzarətin itirilməməsi fərq yaradır. Tarix İlk dəfə 1955-ci ildə Albert Stunkard tərəfindən təsvir edilmişdir və hal-hazırda DSM-5-in "Digər Müəyyən Edilmiş Qidalanma və Yemək Xəstəlikləri" (OSFED) kateqoriyasına daxildir. Gecə Yemək Sindromu ilə bağlı ən son ədəbiyyatın böyük hissəsi DSM-5-dəki son dəyişikliklər səbəbindən son illərdə nəşr edilmişdir. Epidemiologiya Ümumi əhalinin təxminən 1-2%-i və piylənmə problemi olan şəxslərin təxminən 10%-i bu sindromdan əziyyət çəkir. Yeni tədqiqatlar göstərir ki, Gecə Yemək Sindromunun ümumi yayılması yemək pozğunluqları, piylənmə və ya bariatrik cərrahiyyə keçirmiş klinik xəstələrdə 2,8%-dən 15,2%-ə qədər dəyişir. Klinik təsvir Piylənmə, yuxu apnoe, hiperxolesterolemiya, polikistik yumurtalıq sindromu və 2-ci tip şəkərli diabet kimi tibbi diaqnozlarla, həmçinin həddindən artıq yemək xəstəliyi, anoreksiya nervoz, bulimiya nervoza, ümumiləşdirilmiş narahatlıq pozğunluğu, əsas depressiv pozğunluq və maddə istifadəsi pozğunluqları kimi psixiatrik diaqnozlarla əhəmiyyətli dərəcədə əlaqələndirilir. Gecə Yemək Sindromu olan bir çox insan həmçinin depressiv əhval-ruhiyyə, posttravmatik stres pozğunluğu və narahatlıq pozğunluqları yaşayır. Diaqnoz DSM-5-dən kənarda xüsusi araşdırma, aşağıdakı diaqnostik meyarları təklif edilmişdir: Axşam hiperfaziyası (axşam yeməyindən sonra gündəlik kalorilərin 25%-dən çoxunun qəbulu) və ya həftədə iki və ya daha çox gecə oyanaraq yemək. Beş əlaqəli simptomdan üçü də olmalıdır: səhər iştahın olmaması, gecə yemək istəyi, yenidən yatmaq üçün yemək lazım olduğuna inam, depressiv əhval-ruhiyyə və ya yuxu çətinliyi. Yemək qaydası ağrılara səbəb olur və gündəlik fəaliyyətlərə müdaxilə edir. Pozulmuş yemək qaydası ən azı 3 ay davam edir. Bu qayda maddə istifadəsi, tibbi şərait, dərmanlar və ya digər psixi pozğunluqlarla əlaqəli deyil. Testlər Sağlamlıq mütəxəssisləri yemək pozğunluğundan şübhə olduqda test etməlidirlər. Təsdiq edilmiş test alətlərinə "Gecə Yemək Anketi", "Gecə Yemək Diaqnostik Anketi", "Yemək Pozğunluğu Müayinə Anketi", "Gecə Yemək Sindromu Tarixçəsi və İnventarı" və "Yeniyetmələr Arasında Yemək Sorğusu" daxildir. Müalicə Gecə Yemək Sindromu xəstələri üçün bir neçə müalicə üsulu mövcuddur. Bunlara bariatrik cərrahiyyə, parlaq işıq terapiyası (BLT) və proqressiv əzələ rahatlaşdırma (PMR) daxildir. Gecə yemək sindromunun mürəkkəbliyini nəzərə alaraq, müalicə hər bir şəxsə uyğunlaşdırılmalı, effektiv nəticələr əldə etmək üçün pəhriz, qidalanma və yuxu ilə bağlı psixotəhsil ilə psixoterapiya birləşdirilməlidir.
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21731-night-eating-syndrome-nes
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3222864/
https://www.webmd.com/mental-health/eating-disorders/binge-eating-disorder/what-is-night-eating-syndrome
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK585047/
https://withinhealth.com/learn/articles/how-to-stop-eating-at-night
https://www.mdpi.com/2673-5318/5/2/20
https://www.healthlinkbc.ca/health-topics/night-eating-syndrome
https://www.ukat.co.uk/eating-disorders/night-eating-syndrome/
https://www.sciencedirect.com/topics/psychology/night-eating-syndrome
https://www.sleepfoundation.org/nutrition/night-eating-syndrome
https://www.waldeneatingdisorders.com/popular-searches/night-eating-syndrome/
https://www.eatingdisorderhope.com/information/night-eating-syndrome
https://www.allianceforeatingdisorders.com/night-eating-syndrome/
https://renfrewcenter.com/night-eating-syndrome-vs-binge-eating-disorder-whats-the-difference/
https://www.acibadem.com.tr/ilgi-alani/gece-yeme-bozuklugu-sendromu/
https://www.gophastanesi.com.tr/saglik-rehberi/blog/gece-yeme-bozuklugu-sendromunun-belirtileri-nelerdir
https://npistanbul.com/gece-yeme-sendromu-nedir
https://edaterapiya.com/gec%C9%99-yem%C9%99-pozuntusu-sindromu/
Tarix : 16 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
