Fazang (643–712) - Çin Buddizminin Huayan məktəbinin ən böyük ustadlarından biri və təməl qurucularından sayılır. O, Huayan məktəbinin təməl təlimlərini inkişaf etdirmiş, Avatamsaka Sutra kimi müqəddəs mətnləri dərindən şərh etmiş və Çin Buddizminin fəlsəfi inkişafına böyük təsir göstərmişdir. Fazang, həm də Buddizm fəlsəfəsinin təbliğində və yayılmasında mühüm rol oynamışdır. Fazangın həyatı və təhsili Fazang, Tang sülaləsinin dövründə doğulmuş və gənclik illərini Buddizmə həsr etmişdir. O, gənc yaşlarından təhsilini və dərslərini müxtəlif məşhur Buddist ustadlardan almış, xüsusilə Huayan məktəbinin təlimlərinə dərin maraq göstərmişdir. Fazang, Huayan təlimlərini özünəməxsus şəkildə inkişaf etdirərək, Çin Buddizminin ən mühüm fəlsəfi məktəblərindən birinə çevirmişdir. Huayan Məktəbi və Fazangın təlimləri Fazangın ən mühüm töhfələrindən biri, Huayan məktəbinin fəlsəfi təlimlərini inkişaf etdirməsi olmuşdur. Huayan təlimi, dünyadakı bütün şeylərin bir-biri ilə əlaqəli olduğu və hər bir şeyin bütöv bir sistemin bir hissəsi olduğu fikrini əsas alır. Fazang, bu fəlsəfi yanaşmanı daha da dərindən izah edərək, Bütün varlıqların və hadisələrin qarşılıqlı əlaqə və asılılıq içində olduğunu vurğulamışdır. Fazangın ən məşhur fəlsəfi anlayışlarından biri "Avatamsaka Sutra"na əsaslanan "hər şeyin bir-birinə bağlı olması" prinsipi olmuşdur. O, bu sutranın təsvir etdiyi hər şeyin bir-birinə dərin və mürəkkəb bir şəkildə bağlı olduğunu irəli sürmüşdür. Fazang’a görə, heç bir varlıq tək başına mövcud deyil; hər şey digər varlıqlarla əlaqə içindədir. Fazangın fəlsəfi şərhləri və "Mərkəzləşmə və Dağılma" anlayışı Fazang, Avatamsaka Sutranı şərh edərkən, "Mərkəzləşmə və Dağılma" anlayışını da inkişaf etdirmişdir. Bu yanaşmaya görə, bütün varlıqlar, mərkəzdə birləşərək hər şeyin bütöv bir şəkildə mövcud olmasını təmin edir. Lakin, bu varlıqların da özlərinə xas xüsusiyyətləri vardır və hər biri digər varlıqlardan ayrılır, amma nəticədə bir-biri ilə bağlıdırlar. Fazang, "təkliyin və çoxluğun" əlaqəsini və hər şeyin bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqə içində olduğunu təhlil edərək, Huayan təlimində "bütövlük və fərdilik" arasındakı əlaqəni izah etmişdir. O, bu anlayışları daha da aydınlaşdıraraq, insanların dünyada necə qarşılıqlı əlaqədə olduğunu və bu əlaqələrin necə təhlil edilməsi lazım olduğunu göstərmişdir. Fazangın mirası və təsiri Fazangın Huayan təlimləri, Çin Buddizmi və Asiya Buddizmi üzərində çox dərin təsir buraxmışdır. Onun fəlsəfi şərhləri, yalnız Çin-də deyil, Yaponiya, Koreya və Vyetnam kimi ölkələrdə də böyük önəm kəsb etmişdir. Fazangın fəlsəfi yanaşmaları, daha sonra Zen Buddizmində də təsirini göstərmiş və Huayan məktəbi, Çin Buddizminin ən mühüm və ən zəngin təlimlərindən biri olaraq qalır. Fazangın yanaşması, həmçinin, müxtəlif məktəblərin bir-birini başa düşməsi və əlaqəli olması ideyasını da genişləndirmişdir. O, Buddizmin müxtəlif sahələrinin öz aralarında əlaqəli olduğunu və hər birinin öz yerində dəyərli olduğunu göstərmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Fazang
https://iep.utm.edu/fazang/
https://www.britannica.com/biography/Fazang
https://www.rep.routledge.com/articles/biographical/fazang-643-712/v-1
https://www.fazang.org/guru/en/
https://brill.com/display/title/13367
https://www.encyclopedia.com/environment/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/fazang
Tarix : 13 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
