Evgeny Velikhov (1935-2022) - Sovet və rus fizikası, xüsusən plazma fizikasının və nüvə enerji sahələrinin inkişafında önəmli töhfələr vermiş bir alim. O, həm də nüvə reaktorları və energetika sahəsində mütəxəssis olmuş, energetik fəlakətlərin qarşısını almaq və fizika texnologiyalarının tətbiqi sahəsindəki işləri ilə tanınmışdır. Velikhov həmçinin, beynəlxalq elmi əməkdaşlıq və siyasi fəaliyyətlər ilə də tanınır. Həyatı və təhsili Evgeny Velikhov 1935-ci ildə Moskva şəhərində anadan olub. O, gənclik illərində fizika sahəsinə böyük maraq göstərmiş və təhsilini Moskva Dövlət Universiteti fizika fakültəsində almışdır. Universiteti bitirdikdən sonra, Velikhov, Sovet Elmlər Akademiyasının Nüvə Energetikası İnstitutunda və digər elmi təşkilatlarda çalışmış, orada özünü plazma fizikası və nüvə energetikası üzrə mütəxəssis kimi yetişdirmişdir. Velikhov, həmçinin uzun illər Sovet İttifaqı və sonra Rusiya Elmlər Akademiyasının rəhbərliyində və yüksək vəzifələrdə çalışmışdır. Töhfələri Evgeny Velikhovun elmi fəaliyyətləri çox geniş sahələri əhatə edir, amma onun əsas töhfələri aşağıdakı sahələrdə cəmləşir: Plazma fizikası və nüvə energetikası Velikhov, plazma fizikasının və nüvə energetikasının inkişafında böyük rol oynamışdır. O, fuzion reaktorlarının inkişafı sahəsində mütəxəssis kimi tanınır və bu sahədəki araşdırmaları ilə gələcəkdə enerji istehsalının yeni yollarının təməlini qoymuşdur. Plazma fizikası, yüksək temperaturda atom nüvələrinin birləşməsini (fuzion) öyrənən bir sahədir və bu prosesdə böyük miqdarda enerji istehsal olunur. Velikhov, bu sahədə apardığı araşdırmalarla gələcəkdə saf, təmiz enerji istehsalının əsasını atmağa çalışmışdır. Tokamak reaktorlarının inkişafı Velikhov, Tokamak adlı cihazın inkişafında fəal iştirak etmişdir. Tokamak, plazma fizikasında çox mühüm bir cihazdır və nüvə füzyonunun tədqiqi və tətbiqi üçün istifadə olunur. O, bu cihazın dizaynı və tətbiqi ilə bağlı işlər aparmış və bu sahənin gələcəyinə böyük təsir göstərmişdir. Tokamakın ideyası, fuzion enerjisini böyük miqyasda əldə etmək üçün geniş istifadə edilən bir yanaşmadır. Enerji problemlərinin həlli və cernobıl fəlakətinin araşdırılması Beynəlxalq elmi əməkdaşlıq Evgeny Velikhov həmçinin, beynəlxalq elmi əməkdaşlıq sahəsində də çox mühüm işlər görmüşdür. O, beynəlxalq elmi təşkilatların üzvü olaraq, qlobal fizika və enerji sahələrində əməkdaşlıq etmiş, bir çox beynəlxalq layihələrdə iştirak etmişdir. Velikhovun bu fəaliyyətləri, müxtəlif ölkələr arasında elmi bilik mübadiləsi və əməkdaşlığın inkişafına töhfə vermişdir. Elm və texnologiyanın tətbiqi Velikhov, elmin və texnologiyanın cəmiyyətin inkişafına necə tətbiq oluna biləcəyi ilə bağlı geniş təhlillər etmişdir. O, xüsusilə enerji məsələləri ilə bağlı inkişaf etmiş ölkələr arasında əməkdaşlıq məsələlərini önə çəkmiş və təmiz enerji istehsalının gələcəyi ilə bağlı strateji yanaşmalar irəli sürmüşdür. Təsiri və irsi Evgeny Velikhov, yalnız Sovet İttifaqı və Rusiyada deyil, həm də beynəlxalq aləmdə tanınmış bir alimdir. Onun plazma fizikası və nüvə energetikası sahəsindəki işləri, yeni enerji texnologiyalarının inkişafına və qlobal enerji tələbatının qarşılanmasına böyük təsir göstərmişdir. Həmçinin, onun müxtəlif elmi təşəbbüsləri və beynəlxalq əməkdaşlıq təşəbbüsləri, müxtəlif ölkələr arasında elm sahəsindəki əlaqələri möhkəmləndirmişdir. Velikhovun elmi irsi, gələcək nəsillər üçün vacib bir təməl qoymuşdur, xüsusilə enerji istehsalı və nüvə texnologiyalarının təhlükəsizliyi mövzularında. Onun işləri, hələ də nüvə enerjisinin inkişafı və energetik məsələlərin həlli üçün mühüm bir mənbə olaraq qalır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Evgeny_Velikhov
https://www.iter.org/node/20687/evgeny-velikhov-1935-2024
https://www.imdb.com/name/nm2457086/
https://sdgs.un.org/panelists/he-mr-evgeny-p-velikhov-29414
https://globalenergyprize.org/en/2024/12/06/global-energy-lureate-evgeny-velikhov-passes-away/
https://pubs.aip.org/physicstoday/online/5911/Evgeny-Velikhov
https://www.belfercenter.org/person/evgeny-velikhov
Tarix : 26 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
