Eşitmə halüsinasiyaları - Xarici bir səs mənbəyi olmadan səslər eşitmək kimi təcrübələri ifadə edən psixoloji və nevroloji fenomen. Bu halüsinasiyalar, insanın həyat keyfiyyətinə ciddi şəkildə təsir edə bilər və müxtəlif psixiatrik, nevroloji və ya fizioloji səbəblərdən qaynaqlana bilər. Eşitmə halüsinasiyaları tək başına bir xəstəlik deyil, daha çox altında yatan başqa bir problemin simptomudur. Eşitmə halüsinasiyaları, xarici bir stimul olmadan səslər eşitmək kimi qəribə və ya gerçəkçi təcrübələrdir. Bu səslər müxtəlif ola bilər: 1. Danışıq səsləri: Xəstə özünə müraciət edən, müzakirə edən və ya əmr verən səslər eşidə bilər. 2. Musiqi və ya nəğmələr: Bəzi hallarda xəstə, musiqi, zərb alətləri səsi eşidə bilər. 3. Tıqqıltılar, vızıltılar və ya qışqırıqlar: Bu tip səslər də tez-tez müşahidə edilir. Növlər 1. Sadə eşitmə halüsinasiyaları: Tıqqıltı, vızıltı kimi təkrarlanan və mənasız səslər. 2. Mürəkkəb eşitmə halüsinasiyaları: Danışıq səsləri, müzakirələr və ya əmrlər kimi daha mürəkkəb səslər. 3. İki nəfər arasında danışıq: Xəstə iki və ya daha çox şəxsin bir-biri ilə danışdığını eşidə bilər. 4. Əmr verən səslər: Xəstəyə müəyyən əmrlər verən səslər (məsələn, "bir şey et" və ya "özünə zərər ver"). Səbəblər Eşitmə halüsinasiyalarının müxtəlif səbəbləri ola bilər. Bu səbəblər əsasən aşağıdakı kateqoriyalara ayrılır: 1. Psixiatrik səbəblər 1.1 Şizofreniya: Eşitmə halüsinasiyaları şizofreniyanın ən çox yayılmış simptomlarından biridir. Xüsusilə, xəstəyə əmr verən və ya tənqid edən səslər eşidilir. 1.2 Bipolar pozuntu: Bəzi hallarda bipolar pozuntu zamanı da eşitmə halüsinasiyaları müşahidə edilə bilər. 1.3 Depressiya: Ağır depressiya hallarında xəstə tənqid edən və ya mənfi şərh verən səslər eşidə bilər. 1.4 Post-travmatik stress pozuntusu (PTSD): Travmatik hadisələrdən sonra eşitmə halüsinasiyaları yarana bilər. 2. Nevroloji səbəblər 2.1 Epilepsiya: Beynin müəyyən hissələrində baş verən elektrik fəaliyyəti pozuntuları eşitmə halüsinasiyalarına səbəb ola bilər. 2.2 Alzheimer və demans: Nevrodejenerativ xəstəliklər zamanı eşitmə halüsinasiyaları tez-tez müşahidə edilir. 2.3 Şişlər və ya zədələr: Beynin temporal lobunda yerləşən şişlər və ya zədələr eşitmə halüsinasiyalarına səbəb ola bilər. 3. Fizioloji səbəblər 3.1 Yuxusuzluq: Yuxusuzluq və ya yuxu pozğunluqları eşitmə halüsinasiyalarını tetikleyə bilər. 3.2 Alkoqol və narkotik maddələr: Alkoqol, narkotik maddələr və ya bəzi dərmanların istifadəsi halüsinasiyalara səbəb ola bilər. 3.3 Eşitmə İtkiləri: Bəzi hallarda eşitmə qabiliyyətinin itməsi (xüsusilə yaşlı insanlarda) eşitmə halüsinasiyalarına səbəb ola bilər. 4. Digərsəbəblər 4.1 Stress və anksiyete: Yüksək stress və anksiyete hallarında eşitmə halüsinasiyaları müşahidə edilə bilər. 4.2 Mədəni və dini təcrübələr: Bəzi mədəni və dini inanclar zamanı insanlar səslər eşidə bilərlər. Diaqnoz Eşitmə halüsinasiyalarının diaqnozu üçün aşağıdakı addımlar atılır: 1. Klinik müsahibə: Xəstənin təcrübələri və simptomları haqqında ətraflı məlumat toplanır. 2. Psixiatrik qiymətləndirmə: Psixiatrik xəstəliklərin olub-olmadığını müəyyən etmək üçün qiymətləndirmə aparılır. 3. Nevroloji təhlillər: EEG, MRI və ya CT kimi görüntüləmə üsulları ilə beyin fəaliyyəti yoxlanılır. 4. Laboratoriya testləri: Alkoqol, narkotik maddələr və ya digər fizioloji səbəbləri aşkar etmək üçün qan testləri aparılır. Müalicə Eşitmə halüsinasiyalarının müalicəsi altında yatan səbəbdən asılıdır. Müalicə üsulları aşağıdakıları əhatə edə bilər: 1. Dərman müalicəsi 1.1 Antipsixotik dərmanlar: Şizofreniya və ya digər psixiatrik xəstəliklər zamanı antipsixotik dərmanlar təyin edilə bilər. 1.2 Antidepresanlar: Depressiya və ya anksiyete zamanı antidepresanlar istifadə edilə bilər. 1.3 Antikonvulsanlar: Epilepsiya zamanı bu dərmanlar təyin edilə bilər. 2. Psixoterapiya 1.1 Kognitiv davranış terapiyası (KDT): Xəstəyə halüsinasiyalarla başa çıxmaq üçün strategiyalar öyrədilir. 1.2 Səsə qarşı müqavimət təlimi: Xəstəyə səslərə qarşı müqavimət göstərməyi öyrədir. 3. Digər müalicə üsulları 3.1 Transkranial maqnit stimulyasiyası (TMS): Beynin müəyyən hissələrinə maqnit dalğaları göndərərək simptomları azaltmaq üçün istifadə edilə bilər. 3.2 Psixoloji dəstək qrupları: Xəstələr üçün dəstək qrupları faydalı ola bilər.
https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/23233-auditory-hallucinations
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/B978044462630100024X
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557633/
https://www.webmd.com/schizophrenia/auditory-hallucinations
https://www.osmosis.org/answers/auditory-hallucinations
https://taylorandfrancis.com/knowledge/Medicine_and_healthcare/Psychiatry/Auditory_hallucinations/
https://www.pergamonklinik.com/gorsel-ve-isitsel-halusinasyonlar
https://www.uib.no/en/fof/103255/levels-explanation-study-auditory-verbal-hallucinations-views-neuroscience-and-philosophy
Tarix : 14 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
