Erxian - Çinin ənənəvi simli-oxlu musiqi alətlərindən biridir. Adından da göründüyü kimi, bu alət iki simə malikdir (“Er” – iki, “Xian” – sim). Erxian əsasən Guangdong (Kanton) bölgəsindəki Nanyin və Kanton operası kimi ənənəvi musiqi janrlarında müşayiət aləti kimi istifadə olunur. Bu alət həm də Chaozhou və Hakka xalq musiqisində mühüm rol oynayır. Tarixi Erxian alətinin mənşəyi Ming (1368–1644) və Qing (1644–1912) sülalələri dövrünə gedib çıxır. Əvvəlcə Nanyin və Xiqin adlı musiqi üslublarında istifadə edilib, sonradan isə Guangdong musiqisi və Kanton operası ilə daha da məşhurlaşıb. XIX əsrdə Erxian-ın müxtəlif versiyaları Çinin cənub bölgələrində geniş yayılmışdır. Lakin XX əsrin ortalarından etibarən Erhu və Gaohu kimi daha müasir Huqin ailəsinə aid alətlərin populyarlaşması nəticəsində Erxian-in istifadəsi azalmışdır. Buna baxmayaraq, o, hələ də bəzi ənənəvi ansambllarda və opera müşayiətlərində istifadə olunur. Struktur və dizayn Erxian, quruluş baxımından Erhu və digər Huqin ailəsinə aid alətlərə bənzəyir, lakin bəzi fərqlərə malikdir: Rezonator qutusu: Taxta materialdan hazırlanır və ilan dərisi ilə örtülə bilər. Bəzi variantlarda rezonator tamamilə taxtadan olur. Simlər: Ənənəvi Erxian ipək simlərlə təchiz olunurdu, lakin müasir dövrdə metal və sintetik simlərdən istifadə olunur. Ox (yay): Digər Huqin alətlərində olduğu kimi, yay simlərin arasından keçir və ifa zamanı sabit qalır. Burğular: Simlərin gərginliyini tənzimləmək üçün istifadə olunur. Dəstək: Alətin boyun hissəsi uzundur və ifa zamanı çalğıçının dizinin üzərində yerləşdirilir. İfa texnikaları və səslənmə Erxian-in səsi Erhu və Banhu arasında bir yerdədir. Onun parlaq, lakin bir qədər sərt səslənməsi var və xüsusilə ritmik və melodik müşayiət üçün istifadə olunur. İfa texnikalarına aşağıdakılar daxildir Arco (yayla ifa): Əsas texnika olub, melodik və müşayiət məqsədilə istifadə edilir. Vibrato: Simlərin incə titrədilməsi ilə ifadəli səs əldə edilir. Pizzicato: Simlərin barmaqla çəkilməsi. Glissando: Barmaqların sürüşdürülməsi ilə səs keçidlərinin hamar edilməsi. İstifadə sahələr 1. Kanton operası Erxian ənənəvi Kanton operasının orkestrində mühüm müşayiət alətlərindən biri olmuşdur. O, xüsusilə vokal ifaçılarını müşayiət etmək və dramatik səhnələri vurğulamaq üçün istifadə edilmişdir. 2. Nanyin və Chaozhou musiqisi Erxian, əsasən Cənubi Çin-in xalq musiqisi üslublarında, xüsusilə Chaozhou və Hakka musiqisində istifadə edilir. Bu janrlarda alət həm melodik çalarlar, həm də ritmik müşayiət üçün çalınır. 3. Müasir musiqidə və rekonstruksiyada: Son illərdə Çin ənənəvi musiqisinin dirçəldilməsi ilə bağlı layihələrdə Erxian yenidən diqqət mərkəzinə çəkilib. Bəzi müasir bəstəkarlar və musiqiçilər onu eksperimental musiqidə istifadə edirlər. Məşhur Erxian ifaçıları və orkestrlər Guangdong Musiqi Ansamblları – Ənənəvi Kanton və Chaozhou musiqisini ifa edən ansambllarda Erxian mühüm yer tutur. Pekin və Şanxay Opera Orkestri – Tarixi rekonstruksiya məqsədilə bəzi əsərlərdə Erxian-ı bərpa etmişlər.
https://www.mocanyc.org/collections/stories/cmta-erxian/
https://en.wikipedia.org/wiki/Erxian
https://www.metmuseum.org/art/collection/search/500572
https://artsandculture.google.com/asset/erxian-with-bow/eQFXBOQuq4B63Q?hl=en
https://dbpedia.org/page/Erxian
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34145998/
https://english.hakka.gov.tw/Content/Content?NodeID=574&PageID=29869&LanguageType=ENG
Tarix : 13 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
