Ernst Ising (1900–1998) - Alman alimi və fizika üzrə tanınmış nəzəriyyəçi. Onun adı, xüsusən Ising modelinin inkişafı ilə bağlıdır ki, bu model statistik fizika və kritik fenomenlər sahəsində mühüm yer tutur. Ising modeli, maqnetizmin təhlilinə dair sadə, lakin son dərəcə təsirli bir yanaşma təqdim etmişdir və bir çox sahələrdə, o cümlədən statistik mexanika, faza keçidləri, kristalların xüsusiyyətləri və kompleks sistemlərin davranışı ilə bağlı geniş tətbiq tapmışdır. Həyatı və təhsili Ernst Ising 1900-cü ildə Almaniyanın Hamburqda doğulmuşdur. O, Hamburq Universiteti-ndə fizika təhsili almış və sonra Münhen Universiteti-ndə nəzəri fizika üzrə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. Ising, akademik karyerasında çoxlu nəzəri və tətbiqi məsələlər üzərində çalışmış, xüsusilə maqnetizm və statistik fizika sahəsindəki problemləri araşdırmışdır. Ən yadda qalan töhfələr Ising modeli Ernst Ising ən çox Ising modelinə görə tanınır. Bu model, statistik fizika və maqnetizm sahələrində mühüm əhəmiyyət kəsb edir. İlk dəfə 1920-ci illərin sonunda inkişaf etdirilən bu model, ferromaqnetik maddələrin maqnetizminin statistikasını izah etməyə çalışır. Model, bir-biri ilə qarşılıqlı təsir göstərən spinlərlə (mikroskopik maqnetlər) təsvir edilir və burada hər spin yalnız iki mümkün vəziyyətdə ola bilər: "yuxarı" və "aşağı". Ising modeli, maqnetizm fenomeninin kollektiv davranışını təhlil edərək, faza keçidlərini (məsələn, maqnetik faza keçidi) təmsil edir. Ising modeli, sadə bir quruluşa malik olsa da, statistik mexanika sahəsində çoxsaylı kompleks problemlərin izahını təmin etmişdir. Bu modelin əsas məqsədi, maqnetik materialların təbiətini anlamamaqla yanaşı, ümumiyyətlə, kritik fenomənlər və faza keçidləri ilə bağlı müasir nəzəriyyələrin inkişafına zəmin yaratmaqdır. Spin qatı və faza keçidləri Ising modeli, kritik fenomenlər və faza keçidlərini tədqiq etməyə imkan vermişdir. Kritik temperatura yaxınlaşan faza keçidi məsələsini, müxtəlif xarakteristikaları və ölçü təsirini təhlil etmək üçün bu model istifadə olunur. İzlədiyi sadə yanaşma, çox mürəkkəb məsələlərdə də istifadə edilə bilər, məsələn, kompleks şəbəkələrdə və ya sosial elmlərdə tətbiq olunan sistemlərin təhlilində. Ising modelinin bu qədər geniş istifadə olunması, onun sadəliyinə baxmayaraq, əhəmiyyətli nəticələrə gətirib çıxarmasıdır. Əvvəlki tədqiqatlar və tətbiqləri Ising, ilk olaraq maqnetizmin mikroskopik modelini təqdim etmişdir. Lakin onun spinlər ilə bağlı işləri yalnız 20-ci əsrin ortalarında daha da genişlənmiş və xüsusilə statistik fizikanın inkişafında böyük təsir göstərmişdir. Ising modeli, xüsusi nisbətləri və kritik davranışları izah etmək üçün çox güclü bir vasitə halına gəlmişdir. Təcrübə və tətbiq sahələri Ising modelinin kompleks sistemlər üzərində tətbiqi sahəsi çox genişdir. O, yalnız fizika sahəsində deyil, həmçinin biologiya, sosial elmlər və kompüter elmləri kimi müxtəlif sahələrdə də istifadə olunur. Misal olaraq, kompleks sistemlərin davranışlarını, əlaqə şəbəkələrinin və sistemlər arasında əlaqələri təhlil etmək üçün tətbiq edilir. Həyat və tanınma Ising, çoxsaylı elmi tədqiqatlar aparmış və maqnetizm və statistik fizika sahələrində böyük nüfuz qazanmışdır. Lakin, onun ən mühüm irsi Ising modelinin inkişafıdır. Ising, 1930-cu illərdə Almaniyada baş verən siyasi hadisələrdən sonra Amerika Birləşmiş Ştatlarına getmiş və burada bir çox önəmli elmi iclaslarda iştirak etmişdir. Onun təcrübələri, dünyada bir çox alimin tədqiqatlarına ilham vermiş və bu model hələ də elmi işlərdə geniş şəkildə istifadə olunur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Ernst_Ising
https://www.tha.de/~harsch/anglica/Chronology/20thC/Ising/isi_intr.html
http://theor.jinr.ru/~kuzemsky/isingbio.html
https://www.famousscientists.org/ernst-ising/
https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=f4de88ca26ca91f393659607d392811367588dae
https://inspirehep.net/literature/419189
https://www.sbfisica.org.br/bjp/files/v30_649.pdf
Tarix : 24 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
