Ərəb dovdağı (Ardeotis arabs) - Afrika və Cənubi Qərbi Ərəbistanın Sahel bölgəsində tapılan dovdaq növü O, böyük bədənli Ardeotis cinsinə daxildir və çox az tanınsa da, bu qrupda nisbətən tipik bir növ kimi görünür. Təsnifat 1743-cü ildə ingilis təbiətşünası Corc Edvards Ərəb dovdağının təsvirini və illüstrasiyasını "A Natural History of Uncommon Birds" əsərində təqdim edib. Edvardsın əl ilə rənglənmiş qəlibi London şəhərində Hans Sloan tərəfindən saxlanılan canlı bir nümunəyə əsaslanır. 1758-ci ildə İsveçli təbiətşünas Karl Linney "Systema Naturae" adlı əsərini onuncu nəşrinə yenilədikdə, Ərəb dovdağını digər dovdaqlarla birlikdə Otis cinsinə daxil edib. Linney qısa bir təsvir əlavə edib, binomial adı "Otis arabs" qoyub və Edvardsın əsərinə istinad edib. "Arabs" spesifik epiteti latınca "Ərəb" mənasını verir. Ərəb dovdağı indiki zamanda 1853-cü ildə fransız təbiətşünası Emanuel Le Maout tərəfindən təqdim edilən Ardeotis cinsinə daxil edilib. Növlər -A. a. lynesi (Bannerman, 1930) – Qərbi Mərakeş -A. a. stieberi (Neumann, 1907) – Cənubi-qərbi Mauritaniya, Senegal və Qambiya, Şərqi Sudana qədər -A. a. arabs (Linnaeus, 1758) – Efiopiya, Somali, Yəmən və Səudiyyə Ərəbistanı -A. a. butleri (Bannerman, 1930) – Cənubi Sudan Təsvir Bütün dovdaqlarda olduğu kimi, Ərəb dovdağının erkəkləri dişilərdən çox böyükdür. Erkəklər 5,7-10,9 kq arasında çəkiyə sahib olarkən, dişilər 4,5-7,7 kq arasındadır. Ən ağır Ərəb dovdağının çəki rekordu 16,8 kq olmuşdur, bu da onu ən ağır uçan quşlar arasında maksimal kütlə baxımından 1-ci yerə çıxarmışdı. Bu quşlar, dişilər 70 sm, erkəklər isə 92 sm hündürlüyə çatır. Onlar ümumi görünüşcə kori dovdağına bənzəyirlər. Qəhvəyi bədəni, boz boynu və ağ alt hissəsi hər iki növün oxşarlığıdır. Onlar qanadın qatlanmış ucunda ağ qarışıq örtük naxışı ilə fərqlənirlər, halbuki digər böyük Afrikalı dovdaqlarda müxtəlif qara-ağ naxışlar müşahidə olunur. Yayılma və yaşayış mühiti Ərəb dovdağı yarım-çöl və quru otlu düzənliklərdə, həmçinin "Akasiya" meşələrində yaşayır. Onlar Əlcəzair, Burkina Faso, Kamerun, Çad, Cibuti, Efiopiya, Qvineya-Bisau, İraq, Keniya, Mali, Mavritaniya, Mərakeş, Niger, Nigeriya, Səudiyyə Ərəbistanı, Senegal, Somali, Sudan və Yəməndə tapılır. Həmçinin Keniya, Qambiya, Fil Dişi Sahili və Şimali Qanada köçəridir. Davranış və ekoloji xüsusiyyətlər Ərəb dovdağı adətən tək yaşayır və ya cütlər və ailə qruplarında olur. Kiçik qrupların yağış mövsümündə çoxalmaq üçün Sahel zonasında şimala köçdüyü, sonra quraq mövsüm başladıqda cənuba qayıtdığı müşahidə olunmuşdur. Lakin Mərakeşdəki populyasiya yerli sayılır, eynən Ərəbistan yarımadasında olduğu kimi. Ərəb dovdaqlarının yumurta sayı bir və ya iki olur, yumurtalar yerə açılan kiçik bir çuxura qoyulur. Dişilər yalnız yumurtaların inkubasiya olunmasından və balaların böyüdülməsindən məsuldurlar. Əgər nəsil təhlükəyə məruz qalsa, dişilərin potensial yırtıcılardan balalarını yayındırmaq üçün səs çıxarma və ya qaçmama kimi diqqəti yayındıran davranışlar göstərdiyi müşahidə olunmuşdur. Ərəb dovdaqları locustlar, cırcıramlar, böcəklər, sürünənlər və kiçik məməlilər tutub yeyirlər. Onlar həmçinin "Akasiya", "Cordia sinensis", "Grewia villosa", "Salvadora persica" və" vəhşi qarpız Citrullus" kimi kolların toxumlarını və meyvələrini yeməkləridə qeydə alınmışdır. Qoruma Geniş yayılma sahəsi səbəbindən "IUCN" tərəfindən təhlükə altında hesab olunmur, lakin əhalisinin əhəmiyyətli dərəcədə azaldığına inanılır. 2012-ci ildə bu növ "Təhlükə Altına Yaxın" statusuna yüksəldilib. Saylarının azalmasının başlıca səbəbi güclü ov təzyiqi olub, yaşayış mühitinin pisləşməsi və məhv olması da böyük rol oynayır. Mərakeşdə qeydə alınan "A.a. lynesi" altnövü, 1962-ci ildən bəri dəqiq olaraq qeydə alınmayıb və ehtimal ki, tükənmişdir.
https://ebird.org/species/arabus1
https://animalinformation.com/animal/arabian-bustard/
https://focusingonwildlife.com/news/threatened-bird-species/nt-near-threatened/arabian-bustard-ardeotis-arabs/
https://www.britannica.com/animal/Arabian-bustard
https://animals.fandom.com/wiki/Arabian_Bustard
http://www.arthurgrosset.com/africabirds/arabianbustard.html
https://www.oiseaux.net/birds/arabian.bustard.html
https://animalia.bio/arabian-bustard
https://app.birda.org/species-guide/3774/Arabian_Bustard
https://www.researchgate.net/publication/386564704_The_Arabian_Bustard_Ardeotis_arabs_in_Arabia_past_present_and_prospects
https://www.mdpi.com/2076-2615/12/7/851
https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/arabian-bustard-ardeotis-arabs/summary
https://gulfnews.com/uae/science/abu-dhabi-scores-a-first-with-birth-of-arabian-bustard-through-artificial-insemination-1.72712318
https://www.inaturalist.org/guide_taxa/252615
https://www.naturepl.com/stock-video-arabian-bustard-ardeotis-arabs-pair-standing-and-looking-around-the-nature-clip01714406.html?srsltid=AfmBOorsBT1rgR-EhwiDYYAKLGXIYZoTPg7RrxC1H2NRWPZFcsI4a8qw
https://www.worldbirdphotos.com/photo/arabian-bustard-ardeotis-arabs-ethiopia/
https://en.wikipedia.org/wiki/Arabian_bustard#Taxonomy
Tarix : 27 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
