Enrico Ferri (1856-1929) - İtalyan kriminoloq, hüquqşünas və siyasətçi. O, pozitivist kriminologiyanın əsas nümayəndələrindən biri sayılır və cinayətkarlığın sosial və iqtisadi amillərlə əlaqəsini vurğulayan yanaşması ilə tanınır. Ferri, Cesare Lombroso və Raffaele Garofalo ilə birlikdə İtalyan Pozitivist Kriminologiya Məktəbinin aparıcı fiqurlarından biri olmuşdur. Ferrinin əsas fikirləri Cinayətkarlığın bioloji, sosial və ekoloji amilləri Ferri, cinayətkarlığın təkcə fərdi və bioloji xüsusiyyətlərdən deyil, sosial və iqtisadi şərtlərdən də qaynaqlandığını irəli sürürdü. O, cinayətkarlığı izah edərkən üç əsas faktorun təsirini vurğulamışdır: Bioloji amillər – irsi xüsusiyyətlər, psixoloji və fiziki qüsurlar Sosial amillər – yoxsulluq, savadsızlıq, sosial mühit Ekoloji amillər – iqlim, şəhər və kənd fərqləri, əhali sıxlığı Ferrinin fikrincə, cinayət yalnız fərdi məsuliyyətin nəticəsi deyil, eyni zamanda cəmiyyətin quruluşu ilə bağlıdır. Bu, onu klassik hüquq nəzəriyyəsindən fərqləndirən əsas məqam idi. Cinayətkarların tipləri Ferri, cinayətkarları fərqli kateqoriyalara bölərək, onların davranışlarını izah etməyə çalışmışdır. O, beş əsas cinayətkar tipi müəyyən etmişdir: Doğuşdan cinayətkarlar – bioloji xüsusiyyətlərinə görə cinayətə meyilli olanlar (Lombroso'nun nəzəriyyəsi ilə uyğun gəlir). Dəli cinayətkarlar – psixi pozğunluq səbəbindən cinayət törədənlər. Ehtiraslı cinayətkarlar – güclü emosional və psixoloji təsirlər altında cinayət işləyənlər. Təsadüfi cinayətkarlar – müəyyən situasiyalarda cinayətə sürüklənənlər. Adi cinayətkarlar – cəmiyyətin quruluşu və sosial problemlər səbəbindən cinayətə meyilli olanlar. Bu yanaşma, müasir kriminologiyada cinayət davranışlarının müxtəlif səbəblərini anlamağa yardım etmişdir. Cinayətkarlığa qarşı sosial tədbirlər Ferri, ənənəvi cəza yanaşmalarına qarşı çıxaraq, cinayətlərin qarşısını almaq üçün sosial islahatların vacibliyini vurğulamışdır. O, cinayətkarlıqla mübarizə aparmaq üçün aşağıdakı tədbirləri təklif etmişdir: Təhsil və maarifləndirmənin gücləndirilməsi İşsizliyin və yoxsulluğun azaldılması Daha ədalətli iqtisadi sistemin qurulması Cinayət törətmə riskini azaldan sosial islahatların həyata keçirilməsi Onun fikrincə, cəza sisteminin məqsədi yalnız cəza vermək deyil, eyni zamanda cəmiyyətin qorunması və cinayətin qarşısının alınması olmalıdır. Ferri və sosialist baxışları Enrico Ferri, kriminologiya sahəsindəki fəaliyyətindən əlavə, sosialist ideologiyalara da bağlı idi. O, cəmiyyətin iqtisadi strukturlarının cinayətkarlıqla sıx əlaqəli olduğunu və sosial ədalətsizliyin cinayətin əsas səbəblərindən biri olduğunu düşünürdü. İtaliyada sosialist siyasətə qoşularaq, İtaliya Sosialist Partiyasının fəal üzvü olmuşdur. Həmçinin, parlamentdə sosial islahatları müdafiə etmişdir. Lakin sonrakı dövrlərdə Benito Mussolini'nin faşist rejiminə meyillənmiş və Mussolini hökumətini dəstəkləmişdir. Bu, onun siyasi karyerasının mübahisəli tərəflərindən biri olmuşdur. Təsiri və mirası Enrico Ferri, kriminologiya sahəsində pozitivist yanaşmanı inkişaf etdirən əsas fiqurlardan biri olmuşdur. Onun cinayətkarlığın sosial səbəblərinə diqqət yetirməsi və cinayətlə mübarizə üçün sosial tədbirlər təklif etməsi müasir cinayət araşdırmalarında mühüm rol oynamışdır. Onun ideyaları, xüsusilə kriminologiyada sosial amillərin öyrənilməsi, preventiv tədbirlərin tətbiqi və cinayət davranışlarının tiplərə bölünməsi kimi sahələrdə mühüm təsirə malik olmuşdur. Əsas əsərləri - "Sosial Kriminologiya" (Criminal Sociology, 1884) - "Müasir Cinayət Hüququ Məktəbi" (The Modern School of Criminal Law, 1900) - "Cinayət və Cinayətkarlar" (Criminality and the Criminals, 1910) Bu günkü kriminologiya və cinayət siyasətində Ferrinin sosial səbəblərə diqqət yetirən yanaşması hələ də aktuallığını qoruyur və sosial islahatların cinayətkarlığın qarşısını almaqda əsas vasitələrdən biri olduğu fikri geniş şəkildə qəbul edilir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Enrico_Ferri_(criminologist)
https://library.fiveable.me/key-terms/criminology/enrico-ferri
https://study.com/academy/lesson/enrico-ferri-biography-books-theory.html
https://www.studocu.com/ph/document/bulacan-state-university/criminology/enrico-ferri/46879070
https://scholarlycommons.law.northwestern.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2136&context=jclc
https://prezi.com/-sgk_f4lymdj/enrico-ferri-criminologist-t/
https://www.goodreads.com/author/show/1093305.Enrico_Ferri
Tarix : 23 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
