Edogawa Ranpo - Yapon yazıçısı və tənqidçisi. Ümumi məlumat O, Yaponiyada müasir detektiv ədəbiyyatının banisi hesab edilir və “Nisen Dōka” (İki Senlik Misra) hekayəsi ilə debüt etmişdir. Ranpo-nun təxəllüsü Amerika yazıçısı Edgar Allan Poenun adına istinad edir. “Kogoro Akechi” adlı detektiv personajı və “Kurotokage” (Qara Kərtənkələ) kimi əsərləri ilə məşhurdur. Onun yaradıcılığı qaranlıq, psixoloji və erotik elementlərlə zəngindir. Həyatı Edogawa Ranpo 1894-cü il oktyabrın 21-də Yaponiyanın Mie prefekturasının Nabari şəhərində anadan olmuşdur. Atası hüquqşünas, anası isə evdar qadın idi. Ailəsi maddi çətinliklər yaşadıqdan sonra Osaka və Nago şəhərlərinə köçmüşdür. Ranpo 1912-ci ildə Waseda Universitetində iqtisadiyyat təhsili almış və 1916-cı ildə məzun olmuşdur. Universitetdən sonra jurnalist, kitab satıcısı və ikinci əl mallar taciri kimi müxtəlif işlərdə çalışmışdır. 1923-cü ildə “Nisen Dōka” ilə ədəbi karyerasına başlamışdır. Ranpo 1965-ci il iyulun 28-də Tokioda beyin qansızmasından vəfat etmişdir. Yaradıcılığı Ranpo detektiv janrını Yaponiyaya tanıtmış və Qərb ədəbiyyatını yerli mədəniyyətlə birləşdirmişdir. İlk əsəri “Nisen Dōka” (1923) sadə bir detektiv hekayəsidir, lakin sonrakı yazılarında psixoloji dərinlik və qəribəliklər önə çıxır. “Kogoro Akechi” personajı ilə başlayan seriyası Yaponiyada Sherlock Holmes-un ekvivalentinə çevrilmişdir. “Kurotokage” (1934) və “Mōjū” (Canavar Adam) kimi əsərlərində cinayət, erotizm və dəlilik mövzularını işləmişdir. Ranpo həmçinin esse və tənqidi yazılarla detektiv ədəbiyyatının nəzəriyyəsini inkişaf etdirmişdir. Əsərləri Edogawa Ranpo çoxsaylı qısa hekayə, roman və esse yazmışdır. Onun ən tanınmış əsərlərindən bəziləri bunlardır: “Nisen Dōka” – “İki Senlik Misra” (1923) – detektiv hekayə. “D-Zaka no Satsujin Jiken” – “D Yamacında Qətl Hadisəsi” (1925) – detektiv hekayə. “Injū” – “Kölgə Canavarı” (1928) – psixoloji triller. “Mōjū” – “Canavar Adam” (1931) – qaranlıq roman. “Kurotokage” – “Qara Kərtənkələ” (1934) – detektiv roman. “Panorama-tō Kitan” – “Panorama Adasının Qəribə Hekayəsi” (1926) – fantastik hekayə. Mükafatlar və tanınma Ranpo sağlığında rəsmi ədəbi mükafat almasa da, 1961-ci ildə Yaponiya Detektiv Yazıçıları Klubu tərəfindən xüsusi mükafatla təltif olunmuşdur. Onun adına Edogawa Ranpo Mükafatı 1954-cü ildə təsis edilmişdir ki, bu, Yaponiyada detektiv yazıçıları üçün ən nüfuzlu mükafatdır. Əsərləri çoxsaylı film, anime və teatr pyesinə uyğunlaşdırılmışdır, məsələn, “Kurotokage” 1968-ci ildə Kinji Fukasaku tərəfindən ekranlaşdırılmışdır. Şəxsi həyatı Ranpo 1920-ci ildə Yoshiko Kobayashi ilə evlənmiş və bu nikahdan bir oğlu – Ryūtarō – olmuşdur. O, həyatının çox hissəsini Tokioda keçirmiş və detektiv ədəbiyyatına olan sevgisini həm yazılarında, həm də şəxsi kolleksiyasında əks etdirmişdir. Ranpo Poe, Conan Doyle və Maurice Leblanc kimi Qərb yazıçılarının pərəstişkarı idi. Mirası Edogawa Ranpo Yapon detektiv ədəbiyyatının əsasını qoymuş və müasir triller janrına təsir etmişdir. Onun əsərləri Yapon pop-mədəniyyətində dərin iz qoymuş, “Kogoro Akechi” personajı isə ikonik bir simvola çevrilmişdir. Ranpo-nun qaranlıq və psixoloji üslubu müasir Yapon yazarlarına və rejissorlarına ilham verməyə davam edir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Edogawa_Ranpo
https://www.nippon.com/en/japan-topics/g01199/
https://www.asymptotejournal.com/fiction/the-hundred-faced-actor-edogawa-ranpo/
https://bungostraydogs.fandom.com/wiki/Ranpo_Edogawa
https://www.ndl.go.jp/portrait/e/datas/4128/
https://sf-encyclopedia.com/entry/edogawa_ranpo
https://www.thebookishland.com/blog/2021/9/13/edowaga-rampothe-father-of-japanese-myster-author-spotlight
http://www.asianbooksblog.com/2019/10/4-edogawa-ranpo-horror-stories.html
Tarix : 14 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
