Jose Maria de Eça de Queiroz (25 noyabr 1845 – 16 avqust 1900) - Portuqaliyalı roman yazarı, esseist və jurnalist. Ümumi məlumat O, “O Crime do Padre Amaro” (Atası Amaronun Cinayəti, 1875), “O Primo Basílio” (Əmioğlu Bazilio, 1878) və “Os Maias” (Mayalar, 1888) kimi əsərləri ilə tanınır. Eça de Queiroz Portuqaliyada realizmin banisi hesab edilir və XIX əsr Portuqal cəmiyyətinin sosial hipokritliyini, kilsənin təsirini və burjua sinfinin çürümüşlüyünü kəskin tənqid etmişdir. Onun əsərləri Gustave Flaubert və Émile Zola ilə müqayisə edilir. Həyatı Eça de Queiroz 1845-ci il noyabrın 25-də Póvoa de Varzim şəhərində anadan olmuşdur. Atası José Maria Teixeira de Queiroz hakim, anası Carolina Augusta Pereira d’Eça evdar qadın idi. Valideynləri evlənməmişdən əvvəl doğulduğundan, uşaqlığını nənəsinin yanında keçirmişdir. 1861-ci ildə “Koimbra Universiteti”nə daxil olaraq hüquq təhsili almış və 1866-cı ildə bakalavr dərəcəsi qazanmışdır. Təhsilini başa vurduqdan sonra Lissabonda vəkil kimi çalışmış, eyni zamanda “Gazeta de Portugal” qəzetində jurnalistika ilə məşğul olmuşdur. 1870-ci ildə diplomatik karyeraya başlamış, Kubada (Havana), Böyük Britaniyada (Nyukasl və Bristol) və Fransada (Paris) konsul vəzifələrində xidmət etmişdir. 1886-cı ildə Emília de Castro Pamplona ilə evlənmiş, bu evlilikdən dörd övladı (António, José, Alberto və Maria) olmuşdur. 1900-cü il avqustun 16-da Parisdə vərəmdən vəfat etmiş və Lissabondakı “Alto de São João Qəbiristanlığı”nda dəfn olunmuşdur. Yaradıcılığı Eça de Queiroz ədəbiyyata “O Mistério da Estrada de Sintra” (Sintra Yolunun Sirri, 1870) ilə başlamış, bu detektiv romanını dostu Ramalho Ortigão ilə birgə yazmışdır. “O Crime do Padre Amaro” (1875) ilə böyük uğur qazanmışdır; bu əsər kilsənin ikiüzlülüyünü və kənd cəmiyyətinin mənəvi çöküşünü realist üslubda təsvir edir. “O Primo Basílio” Lissabon burjuaziyasının əxlaqsızlığını, “Os Maias” isə zadəgan ailəsinin tənəzzülünü epik şəkildə araşdırır. Onun üslubu ironik, detallı və sosial tənqidlə zəngindir; o, Portuqal ədəbiyyatında romantizmdən realizmə keçidi təmsil edir. Əsərləri Eça de Queiroz romanlar, qısa hekayələr və esselər yazmışdır. Onun ən tanınmış əsərlərindən bəziləri: “O Mistério da Estrada de Sintra” – “Sintra Yolunun Sirri” (1870) – roman. “O Crime do Padre Amaro” – “Atası Amaronun Cinayəti” (1875) – roman. “O Primo Basílio” – “Əmioğlu Bazilio” (1878) – roman. “Os Maias” – “Mayalar” (1888) – roman. “A Relíquia” – “Relikt” (1887) – roman. “A Cidade e as Serras” – “Şəhər və Dağlar” (1901, ölümündən sonra) – roman. “Contos” – “Hekayələr” (1902, ölümündən sonra) – qısa hekayə toplusu. “Cartas de Inglaterra” – “İngiltərədən Məktublar” (1877) – esse toplusu. Mükafatlar və tanınma Eça de Queiroz həyatı boyu rəsmi mükafat almamışdır, lakin ölümündən sonra böyük hörmət qazanmışdır: "Eça de Queiroz Fondu" (1989) – onun xatirəsinə yaradılmışdır. "Portuqal Ədəbiyyat Akademiyasının Fəxri Üzvü" (1900, ölümündən sonra). “Os Maias” və “O Crime do Padre Amaro” Portuqal məktəblərində tədris olunur; hər iki əsər bir neçə dəfə ekranlaşdırılmışdır (məsələn, “O Crime do Padre Amaro” 2005-ci ildə). Əsərləri ingilis, fransız, ispan və digər dillərə tərcümə olunmuşdur. Şəxsi həyatı Eça de Queiroz 1886-cı ildə Emília de Castro Pamplona ilə evlənmiş və diplomatik xidmətləri səbəbindən həyatının çox hissəsini xaricdə keçirmişdir. O, “Geração de 70” (70-ci illər Nəsli) adlı intellektual hərəkatın liderlərindən biri olmuş, Portuqaliyanın mədəni və sosial yeniləşməsi üçün çalışmışdır. Eça fransız mədəniyyətinə heyran idi və bu, onun əsərlərində əks olunur. Oğlu António da yazıçı olmuşdur. Mirası Eça de Queiroz Portuqaliyada realizmin ən böyük nümayəndəsidir və XIX əsr cəmiyyətinin satirik portretini yaratmışdır. Onun əsərləri Portuqal ədəbiyyatında klassik statusu qazanmış, müasir yazarlara təsir etmişdir. “Os Maias” epik realizmin şah əsəri kimi qiymətləndirilir, Eça-nın adı Lissabon və Portoda küçələrə, məktəblərə və muzeylərə verilmişdir.
https://www.britannica.com/biography/Jose-Maria-de-Eca-de-Queiros
https://www.ebiografia.com/eca_queiroz/
https://feq.pt/eca-de-queiroz/vida-e-obra/
https://brasilescola.uol.com.br/literatura/eca-queiros.htm
https://en.wikipedia.org/wiki/E%C3%A7a_de_Queiroz
https://pt.euronews.com/cultura/2025/01/08/eca-de-queiroz-figura-nobre-da-literatura-portuguesa-trasladado-para-o-panteao-nacional
https://getlisbon.com/pt/descobrindo-pt/eca-de-queiroz-evocacoes-em-lisboa/
https://www.newsmuseum.pt/pt/imortais/eca-de-queiroz
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
