Driss Chraibi - Mərakeşli yazıçı və roman yazarı. Həyatı Driss Chraibi 1926-cı ildə Mərakeşin Əl-Cədidə şəhərində varlı amazığ (berber) ailəsində anadan olub. Atası Hacı Fatmi Çraïbi tacir, anası Lahbibə isə evdar qadın idi. Rabatda fransız dilində təhsil alıb və "Lycée Lyautey"də oxuyub. 1945-ci ildə Fransaya köçüb və Parisdə "Sorbonna Universiteti"ndə kimya mühəndisliyi üzrə təhsil alıb, lakin bu sahədə işləməyib. 1950-ci illərdə müxtəlif işlərdə – işçi, fotoqraf və jurnalist kimi – çalışıb və eyni zamanda ədəbiyyatla məşğul olub. 1955-ci ildə ilk romanı "Le Passé simple" nəşr olunduqdan sonra Mərakeşdəki mühafizəkar dairələr tərəfindən tənqid edilib və bu, onun Fransada qalmasına səbəb olub. 1960-cı illərdə "Radio France Internationale"da prodüser kimi işləyib və "Éditions Denoël" nəşriyyatında ədəbi məsləhətçi olub. 1970-ci illərdə Kanadada "Laval Universiteti"ndə ədəbiyyat dərsləri verib. Chraïbi iki dəfə evlənib: ilk həyat yoldaşı Catherine Birckel ilə beş övladı olub; ikinci həyat yoldaşı Şehrazad ilə ömrünün son illərini Fransanın Drôme bölgəsində keçirib. 2007-ci ildə orada vəfat edib və Rabatda dəfn olunub. Yaradıcılığı Driss Chraibi ədəbi karyerasına 1954-cü ildə "Le Passé simple" ("Sadə Keçmiş") romanı ilə başlayıb. Bu əsər avtobioqrafik elementlərlə zəngindir və Mərakeşdəki patriarxal ailə strukturunu, dini fanatizmi və fransız müstəmləkəçiliyini sərt şəkildə tənqid edir. Roman Mərakeşin müstəqillik mübarizəsi dövründə nəşr olunduğundan mübahisələrə səbəb olub və müəllifə qarşı etirazlar yaradıb. 1962-ci ildə "Les Boucs" ("Keçilər") romanı ilə müstəmləkəçilikdən sonra Avropaya köçən ərəb miqrantlarının faciəli həyatını təsvir edib. Chraibi-nin yaradıcılığı sonralar daha müxtəlif mövzulara yönəlib. "La Civilisation, ma Mère!" ("Mədəniyyət, Anam!", 1972) anasının modernləşmə hekayəsini, "Une enquête au pays" ("Ölkədəki Araşdırma", 1981) isə detektiv janrında Mərakeş bürokratiyasını satira ilə işləyib. O, həmçinin "L’Homme du Livre" ("Kitab Adamı", 1995) kimi tarixi romanlar və "Vu, lu, entendu" ("Görülmüş, Oxunmuş, Eşidilmiş", 1998) kimi xatirələr yazıb. Chraïbi-nin üslubu ironik, poetik və tənqidi olub, ərəb və Qərb mədəniyyətləri arasındakı ziddiyyətləri araşdırıb. Mükafatları "Prix de l’Afrique Méditerranéenne" (1970) — "Les Boucs" romanı ilə. "Prix de l’Amitié Franco-Arabe" (1981) — ümumi yaradıcılığına görə. Şəxsi həyatı Chraibi ilk həyat yoldaşı Catherine Birckel ilə 1950-ci illərdə evlənib və beş övladı – dörd qız və bir oğlan – olub. 1980-ci illərdə ikinci həyat yoldaşı Şehrazad ilə evlənib və Fransanın Drôme bölgəsinə köçüb. O, həyatının çox hissəsini Fransada keçirsə də, Mərakeşlə əlaqəsini kəsməyib və vəfatından sonra Rabatda dəfn olunmasını vəsiyyət edib. Chraïbi özünü "dünya vətəndaşı" kimi təyin edib və iki mədəniyyət arasında körpü rolunu oynayıb. Əsərləri "Le Passé simple" ("Sadə Keçmiş", 1954) — roman. "Les Boucs" ("Keçilər", 1962) — roman. "La Civilisation, ma Mère!" ("Mədəniyyət, Anam!", 1972) — roman. "Une enquête au pays" ("Ölkədəki Araşdırma", 1981) — roman. "L’Homme du Livre" ("Kitab Adamı", 1995) — roman. "Vu, lu, entendu" ("Görülmüş, Oxunmuş, Eşidilmiş", 1998) — xatirə. Ədəbiyyatda təsiri Driss Chraibi Mərakeş və frankofon ədəbiyyatında müstəmləkəçilikdən sonrakı dövrün ən mühüm səslərindən biri kimi qəbul edilir. "Le Passé simple" romanı ilə o, ənənəvi ərəb ailə strukturuna və dini təzyiqlərə qarşı cəsarətli bir etiraz səsləndirib. Chraïbi-nin yaradıcılığı Tahar Ben Jelloun və Mohamed Choukri kimi müasir Mərakeş yazarlarına təsir edib. Onun əsərləri ərəb dünyasında modernləşmə və şəxsiyyət böhranını araşdıran ilk nümunələrdən biri kimi dəyərləndirilir. Chraïbi həmçinin Qərb və Şərq arasında dialoq qurmağa çalışan bir yazar kimi yadda qalıb.
https://en.wikipedia.org/wiki/Driss_Chra%C3%AFbi
https://www.goodreads.com/book/show/45688209-the-simple-past
https://www.ascleiden.nl/content/library-weekly/driss-chraibi
https://www.britannica.com/biography/Driss-Chraibi
https://www.nyrb.com/collections/driss-chraibi
https://lailalalami.com/2012/04/quotable-driss-chraibi/
https://www.jstor.org/stable/3820400
http://authorscalendar.info/chraibi.htm
Tarix : 14 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
