Dovşan sindromu (ing. Rabbit Syndrome) - Nadir görülən ekstrapiramidal yan təsir. Mahiyyəti Dovşan sindromu əsasən antipsixotik dərmanların uzunmüddətli istifadəsi ilə əlaqədardır. Xəstənin üz əzələlərində, xüsusilə dodaqlarında, davamlı və ritmik titrəmələrlə xarakterizə olunur. Bu titrəmələr, bir dovşanın yemək zamanı dodaqlarını hərəkət etdirməsinə bənzədiyi üçün "Dovşan sindromu" adlandırılmışdır. Tarix İlk dəfə 1972-ci ildə Villeneuve tərəfindən təsvir edilmişdir. Xüsusiyyətlər -Dodaqların ritmik titrəməsi: Xəstənin üst dodağı və bəzən alt dodağı, dovşanın yemək zamanı dodaqlarını hərəkət etdirməsinə bənzər şəkildə davamlı və ritmik olaraq titrəyir. -İstirahət zamanı müşahidə edilir: Bu titrəmələr adətən istirahət zamanı daha aydın görünür və hərəkət zamanı azalır. -Ağrısızdır: Titrəmələr adətən ağrısızdır və xəstə üçün narahatlıq yaratmır. -Digər ekstrapiramidal simptomlarla qarışdırıla bilər: Dovşan sindromu, Parkinsonizm, tardiv diskineziya və digər ekstrapiramidal yan təsirlərlə qarışdırıla bilər, lakin onlardan fərqli olaraq yalnız dodaqları əhatə edir. Səbəblər Dovşan sindromu, əsasən antipsixotik dərmanların (xüsusilə tipik antipsixotiklərin, məsələn, haloperidol) uzunmüddətli istifadəsi ilə əlaqədardır. Bu dərmanlar mərkəzi sinir sistemində dopamin reseptorlarını bloklayaraq ekstrapiramidal yan təsirlərə səbəb ola bilər. Nadir hallarda, digər psixiatrik dərmanlar və ya nevroloji xəstəliklər də Dovşan sindromunu yarada bilər. Diaqnoz Dovşan sindromunun diaqnozu əsasən klinik müşahidəyə əsaslanır. Xəstənin dodaqlarında davamlı və ritmik titrəmələr müşahidə edilir. Bu simptomların digər ekstrapiramidal yan təsirlərdən (məsələn, tardiv diskineziya, Parkinsonizm) fərqləndirilməsi vacibdir. Müalicə Dovşan sindromunun müalicəsi aşağıdakı yanaşmaları əhatə edə bilər: -Dərmanın dəyişdirilməsi: Əgər Dovşan sindromu antipsixotik dərmanların istifadəsi ilə əlaqədardırsa, dərmanın dozasının azaldılması və ya daha az ekstrapiramidal yan təsirə səbəb olan atipik antipsixotiklərə keçid tövsiyə edilə bilər. -Antikolinerjik dərmanlar: Dovşan sindromunun simptomlarını azaltmaq üçün biperiden kimi antikolinerjik dərmanlardan istifadə edilə bilər. -Simptomatik müalicə: Xəstənin rahatlığını təmin etmək və titrəmələri azaltmaq üçün müvafiq dərmanlar təyin edilə bilər. Fərqləndirici diaqnoz Dovşan sindromu aşağıdakı vəziyyətlərdən fərqləndirilməlidir: -Tardiv diskineziya: Bu, antipsixotik dərmanların uzunmüddətli istifadəsindən sonra inkişaf edən, üz əzələlərində və dildə iradəsiz hərəkətlərlə xarakterizə olunan bir vəziyyətdir. -Parkinsonizm: Bu, titrəmə, bradikineziya (hərəkətlərin yavaşlaması) və əzələ sərtliyi ilə xarakterizə olunan bir vəziyyətdir. -Tremor: Digər növ titrəmələr (məsələn, əsəb titrəməsi) də Dovşan sindromu ilə qarışdırıla bilər.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC1914060/
https://en.wikipedia.org/wiki/Rabbit_syndrome
https://link.springer.com/article/10.2165/00023210-200418040-00002
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15015902/
https://www.nature.com/articles/1380158
https://www.psychiatrist.com/jcp/a-case-of-lurasidone-induced-rabbit-syndrome/
https://www.mentesabiertaspsicologia.com/blog-psicologia/rabbit-syndrome-treatment-and-symptoms
https://journals.lww.com/annalsofian/fulltext/2021/24020/rabbit_syndrome__an_asymmetrical_presentation.43.aspx
https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/07067437720176S213
Tarix : 17 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
