Douglas Hartree (1897–1958) - Böyük Britaniyalı mühəndis və nəzəri fizik. O, xüsusilə kvant mexanikası, nüvə fizikası və hesablama elmindəki işləri ilə tanınır. Hartree həmçinin ilk hesablama maşınlarından istifadə edərək elmi məsələlərin həllində mühüm bir rol oynamış və riyazi fizikanın inkişafına əhəmiyyətli töhfələr vermişdir. Erkən həyatı və təhsili Douglas Rayner Hartree 27 mart 1897-ci ildə İngiltərənin Kembridj şəhərində doğulmuşdur. O, Kembridc Universitetində riyaziyyat və fizika üzrə təhsil almışdır. Universiteti bitirdikdən sonra, Hartree Cambridge Universitetində müəllimlik etməyə başlamışdır. Onun elmi inkişafı dövrün məşhur alimləri ilə tanışlığı sayəsində güclənmişdir. Kvant mexanikası və fizikaya töhfələri Hartreenin ən mühüm töhfələrindən biri, atom və molekulların quruluşu ilə bağlı işləri olmuşdur. O, çox elektronlu atomların Schrödinger bərabərliyini həll etmək üçün Hartree metodu adlı bir yanaşma inkişaf etdirmişdir. Bu metod, atomlardakı elektronların qarşılıqlı təsirlərini sadələşdirərək təqribi bir yanaşma təqdim edir. Həmin yanaşma tam dəqiq olmasa da, atom və molekulların davranışını anlamaq üçün çox qiymətli bir vasitə olmuşdur. Bundan əlavə, Hartree həmçinin daha dəqiq nəticələr verən Hartree-Fock metodunu inkişaf etdirmişdir. Bu metod, kvant mexanikası sahəsindəki elektronların qarşılıqlı təsirlərini daha incə şəkildə nəzərə alaraq atom və molekulların xüsusiyyətlərini daha doğru şəkildə proqnozlaşdırmağa imkan verir. Hesablama elmində pionerlik Hartree, həmçinin hesablama fizikası sahəsində də böyük töhfələr vermişdir. 1940-cı illərin əvvəllərində o, elmi məsələlərin həllində elektron hesablama maşınlarının potensialını görmüşdür. 1946-cı ildə Hartree və onun komanda yoldaşları, Manchester Universitetində, ilk elektron rəqəmsal kompüterlərdən biri olan Manchester Mark Ii qurmuşlar. Bu kompüter elmi hesablamalar üçün istifadə edilmişdir. İrsi və mirası Douglas Hartreenin elmi sahəyə verdiyi töhfələr bu gün də davam edir. Onun hesablama metodları və kvant mexanikasına olan qatqıları müasir fizika və kimya sahələrində geniş şəkildə istifadə edilməkdədir. Hartreenin riyazi və fiziki problemləri hesablama üsullarından istifadə edərək həll etməsi, müasir elmi tədqiqatların inkişafı üçün vacib bir təməl qoymuşdur. Onun bu sahədəki işləri elmi sahədə çox geniş təsirə malik olmuş və gələcək nəsillər üçün əhəmiyyətli bir miras qoymuşdur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Douglas_Hartree
https://www.britannica.com/biography/Douglas-R-Hartree
https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Hartree/
https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsbm.1958.0010
https://history.computer.org/pioneers/hartree.html
https://dl.acm.org/doi/abs/10.5555/1074100.1074444
https://www.wikidata.org/wiki/Q451770
Tarix : 24 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
