Donald Arthur Glaser (1926–2013) - Amerikalı fizik və neyrobioloq idi. O, 1952-ci ildə baloncuk kamerasını icad etməsi ilə tanınır və bu kəşfi hissəcik fizikası sahəsində inqilabi bir irəliləyişə səbəb olmuşdur. 1960-cı ildə Nobel Fizika Mükafatına layiq görülmüşdür. Erkən həyatı və təhsili Donald Glaser 21 sentyabr 1926-cı ildə Klivlend, Ohayoda anadan olmuşdur. O, fizika və riyaziyyat üzrə bakalavr təhsilini Keyz Vestern Rezerv Universitetində (Case Western Reserve University) 1946-cı ildə başa vurmuşdur. Daha sonra Caltech-də (Kaliforniya Texnologiya İnstitutu) fizika üzrə doktorantura təhsili almış və 1949-cu ildə PhD dərəcəsini qazanmışdır. Doktorantura dövründə kosmik şüalar və yüksək enerjili hissəciklər fizikası sahəsində araşdırmalar aparmışdır. Baloncuq kamerasının icadı və nobel mükafatı 1950-ci illərdə hissəcik fizikası sahəsində Wilson bulud kamerası adlı detektordan istifadə olunurdu. Lakin bu metod çox yavaş və məhdud idi. Glaser bu problemi həll etmək üçün baloncuk kamerasını icad etdi. Baloncuq kamerası necə işləyir? Kamera qaynar maye (məsələn, hidrogen) ilə doldurulmuş bir konteynerdən ibarətdir. Yüksək enerjili hissəciklər mayenin içindən keçdikdə qaynayan mayedə kiçik baloncuqlar əmələ gətirir. Bu baloncuqlar hissəciklərin trayektoriyasını izləməyə imkan verir və fotoşəkil çəkməklə müşahidə edilə bilər. Bu metod, yüksək enerjili hissəciklərin və onların qarşılıqlı təsirlərinin öyrənilməsini asanlaşdırdı. Nobel mükafatı (1960) Glaser, bu yeni texnologiyanın hissəcik fizikası sahəsində istifadəsinə görə 1960-cı ildə Nobel Fizika Mükafatına layiq görüldü. Baloncuk kamerası, müasir hissəcik fizikası tədqiqatlarında fundamental kəşflərə yol açdı və bir çox yeni hissəciklərin tapılmasına kömək etdi. Sonrakı karyerası və neyrobiologiyaya marağı Glaser, 1960-cı illərin sonlarında biofizika və neyrobiologiya sahəsinə keçid etdi. O, beyində məlumatın necə emal edildiyini və görmə sisteminin necə işlədiyini araşdırmağa başladı. 1964-cü ildə Kaliforniya Universiteti, Berkliyə qatıldı və burada biologiya sahəsində tədqiqatlara başladı. Görmə və sinir sistemlərinin işləmə mexanizmlərini araşdırdı. Daha sonra bioinformatika və biotexnologiya sahələrinə maraq göstərdi. Mirası və elmi irsi Glaserin kəşfləri hissəcik fizikası, eksperimental metodologiya və neyrobiologiya sahələrində böyük təsir yaratdı. Baloncuq kamerası, hissəciklərin və yüksək enerjili hadisələrin öyrənilməsini asanlaşdırdı. Bu texnologiya, sonrakı illərdə müasir hissəcik sürətləndiricilərində (məsələn, CERN-də) geniş istifadə olundu. Neyrobiologiyaya keçid edərək elmin fərqli sahələrində uğurlar qazandı. Donald Glaser multidissiplinar alimlərin ən yaxşı nümunələrindən biri olaraq elm dünyasında dərin iz buraxmışdır.

İstinadlar

https://en.wikipedia.org/wiki/Donald_A._Glaser

https://www.britannica.com/biography/Donald-A-Glaser

https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1960/glaser/biographical/

https://kids.britannica.com/students/article/Donald-Glaser/311429

https://www.lbl.gov/people/excellence/nobelists/donald-glaser/

https://mcb.berkeley.edu/news-and-events/department-news/glaser-bubble-chamber

https://oac.cdlib.org/findaid/ark:/13030/c8n01cbt/

Tarix : 23 fevral 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.