Dole Gudbrandsdal, Dølahest və ya sadəcə Dole - Norveç mənşəli ağır yük atı və qoşqu atı növü. Dole Trotter isə bəzi mənbələrdə Dole Gudbrandsdalın bir alt növü kimi qəbul edilsə də, digərləri tərəfindən ayrı bir cins kimi qiymətləndirilir. Dole Trotter, həmçinin soyuqqanlı yürüyüş atları tipinə də aid edilir. Dole Gudbrandsdal kiçik bir ağır at növü olub, dartma qüvvəsi və çevikliyi ilə tanınır, Dole Trotter isə daha kiçik və sürətli olub, qoşqu yarışları üçün istifadə edilir. Əvvəllər bu iki növ tez-tez bir-biri ilə çarpaz yetişdirilsə də, 2000-ci ildən etibarən nəsillik kitabları ayrılmışdır və 2016-cı ildən etibarən Gudbrandsdal atlarının nəsillik kitabına qəbul üçün madyanların sərt qiymətləndirilməsi tələb olunur. Dole əsasən Gudbrandsdal Vadisi mənşəlidir və ehtimal ki, qismən Friziya atlarından törəmişdir. Zamanla, xüsusilə 19-cu əsrdə Dole Trotterın yaradılması zamanı, bu cinsə İngilis tamqanlı atları, Ərəb atları və digər növlər daxil edilmişdir. İlk nəsillik kitabı 1941-ci ildə yaradılmış, hazırkı cins assosiasiyası isə 1947-ci ildə təsis edilmişdir. Əvvəllər əsasən yük daşımaq üçün istifadə edilən Dole Gudbrandsdal, bu gün daha çox kənd təsərrüfatı məqsədləri üçün istifadə olunur. Dole Gudbrandsdal digər növlərlə çarpazlaşdırılarak qoşqu yarışları və minik atları yaratmaq üçün istifadə edilmişdir. Cinsin xüsusiyyətləri Dole atları adətən 145 ilə 160 sm hündürlüyündə olur, çəkisi 540 ilə 630 kq arasında dəyişir və çox vaxt doru, qara və ya ala rəngdə olur. Boz rəng də populyasiyada mövcuddur, həmçinin krem geni də tapıldığı üçün palomino, buckskin və tüstülü qara rəngli atlar da görünür. Lakin ikiqat rəng açıcı gen daşıyan atlar nəsillik kitabında arzuolunmaz hesab edilir, çünki keçmişdə bu genin albinizm ilə əlaqəli olduğu düşünülürdü. İkiqat rəng açıcı gen daşıyan ayğırların yetişdirilməsi qadağandır, madyanlar isə nəsillik yoxlamalarında sertifikatlaşdırılmır, lakin onların nəsilləri nəsillik kitabına qeyd edilə bilər. Populyasiyada dun geni mövcud deyil. Baş və ayaqlarda ağ işarələr ola bilər. Baş böyük və düz profillidir, boyun qısa və əzələlidir, çəngəllər orta dərəcədə qabarıq və genişdir, sinə geniş və dərin, çiyin güclü, əzələli və mailidir. Bel uzun, sağrı isə geniş, əzələli və bir qədər mailidir. Ayaqlar qısa, lakin möhkəm və əzələlidir, geniş və bərk oynaqları, davamlı dırnaqları var. Cinsin tarixində bir dövrdə zəif ayaqlar və aşağı məhsuldarlıq kimi problemlər mövcud olsa da, bu problemlər sonradan aradan qaldırılmışdır. Dole atları, eyni əcdadlardan törəmiş Britaniya Fell və Dales ponyalarına çox bənzəyir. Cinsin tarixi Dole cinsinin, Oppland vilayətində daxili bir vadi olan Gudbrandsdal bölgəsində meydana gəldiyi düşünülür. Dole cinsinin qismən Friziya atlarından törədiyi ehtimal edilir, çünki bu iki cins bədən quruluşu baxımından bir-birinə bənzəyir və Friziya xalqı eramızın 400-800-cü illəri arasında bu ərazidə məşhur ticarətçilər idi. Həmçinin, 9-cu əsrdən 11-ci əsrin ortalarına qədər qərbi Norveç və şimali İngiltərə arasında at mübadiləsi də olmuşdur. Bu uzunmüddətli ticarət əlaqələri, Dole, Friziya, Fell Pony və Dales Pony cinsləri arasındakı güclü oxşarlığın formalaşmasına təsir göstərmişdir. İstifadə sahələri Dole Gudbrandsdal cinsi ilk dəfə inkişaf etdirildiyi zaman, Norveç boyunca uzanan quru ticarət yollarında yük daşımaq üçün istifadə edilirdi. Bu yollardan əsas olanı, Oslo ilə Şimal dənizini birləşdirən və Gudbrandsdal Vadisi boyunca keçən marşrut idi. Dole Gudbrandsdal əsasən ağır yük daşıma, kənd təsərrüfatı işləri və odun daşınması üçün istifadə edilir, daha yüngül olan Dole Trotter isə əsasən qoşqu yarışları üçün yaradılıb. Dole Gudbrandsdal, Şimali İsveç Atının formalaşmasında mühüm rol oynamışdır və bu iki cins bədən quruluşu baxımından çox oxşardır. Dole və Şimali İsveç atları çarpazlaşdırıldıqda, daha yüngül çəkili və irəliyə doğru daha yaxşı hərəkət edən atlar yaranır ki, bu atlar tez-tez qoşqu yarışları üçün istifadə edilir. Dole Gudbrandsdal həmçinin İsveç İstiqanlı Atı ilə çarpazlaşdırılarak minik atları yaratmaq üçün istifadə edilmişdir. Dole və İngilis tamqanlı atlarının çarpazlaşması nəticəsində isə yaxşı ov atları əldə edilə bilər.
https://breeds.okstate.edu/horses/dole-horses.html
https://horses.fandom.com/wiki/D%C3%B8lehest
https://www.nordgen.org/our-work/farm-animals/nordic-native-breeds/dole-horse/
https://siwalusoftware.com/zh-hans/horse-scanner/horse-breeds/dolehest/
https://www.alamy.com/stock-photo/d%C3%B8lehest.html?sortBy=relevant
https://www.reddit.com/r/Horses/comments/13c1ptp/our_beautiful_girl_a_norwegian_dole_horse/
https://www.ehorses.com/magazine/horse-breed/north-swedish-horse/
Tarix : 1 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
