J. Hans D. Jensen (1907–1973) - Alman fiziki və Nobel mükafatı laureatı. O, əsasən nüvə fizikasına və kvant mexanikasına verdiyi töhfələrlə tanınır. Xüsusilə, nüvə qabıq modelini (Nuclear Shell Model) inkişaf etdirməkdə əhəmiyyətli rol oynamışdır. Deborah S. Jin (1968–2016) isə amerikalı fizik idi və ultrayüksək soyuq atomlar üzərində etdiyi araşdırmalarla məşhur idi. O, kvant qazlarının xüsusiyyətlərini araşdıraraq, fizikanın fundamental qanunlarını daha dərindən anlamağa kömək etmişdir. Erkən həyatı və təhsili Jensen 25 iyun 1907-ci ildə Almaniyanın Hamburq şəhərində anadan olmuşdur. Gənc yaşlarından elmə və fizika sahəsinə böyük maraq göstərmişdir. O, Hamburq Universitetində təhsil almış və burada doktorluq dissertasiyasını tamamlamışdır. Deborah Jin 15 noyabr 1968-ci ildə ABŞ-da anadan olmuşdur. Fizika sahəsinə böyük maraq göstərən Jin, Princeton Universitetində bakalavr dərəcəsini bitirdikdən sonra, Chicago Universitetində doktorluq təhsilini tamamlamışdır. Elmi karyerası və nailiyyətləri Jensenin ən mühüm elmi töhfəsi nüvə qabıq modeli üzərində apardığı araşdırmalardır. Bu model, atom nüvələrinin quruluşunu izah etmək üçün əsaslı nəzəriyyədir. Jensen, amerikalı fizik Maria Goeppert Mayer ilə birlikdə bu sahədə geniş tədqiqatlar aparmış və 1963-cü ildə Nobel Fizika Mükafatına layiq görülmüşdür. Jensenin nüvə fizikasına gətirdiyi əsas yeniliklər aşağıdakılardır: - Nüvə qabıq modeli: O, müəyyən "sehrli ədədlərin" (magic numbers) mövcudluğunu təsbit edərək, nüvələrin sabitliyini izah etmişdir. - Nüvə qüvvələri və spinin təsiri: Nüvədəki proton və neytronların qarşılıqlı təsirini və spinlərinin bu təsirlərə necə təsir etdiyini araşdırmışdır. - Qədim kvant mexanikası ilə yeni yanaşmalar: O, kvant mexanikası qanunlarını tətbiq edərək nüvələrin kompleks davranışını izah etməyə çalışmışdır. - Deborah Jin isə ultrayüksək soyuq atomlar və kvant qazları sahəsində mühüm araşdırmalar aparmışdır. Onun tədqiqatları aşağıdakılardır: - Fermion kondensasiyası: Jin, ilk dəfə olaraq ultra-soyuq fermionların kondensasiyasını müşahidə etmiş və bunun kvant fizikası üçün əhəmiyyətini ortaya qoymuşdur. - Bose-Einstein kondensasiyası (BEC): O, kvant statistikası və atom fizikası sahəsində yeni anlayışlar gətirərək bu kondensasiyanın xüsusiyyətlərini araşdırmışdır. - Ultrasoyuq qazlar və superkeçiricilik: Onun işi, yüksək temperatur superkeçiricilərinin təbiətini daha yaxşı anlamağa kömək etmişdir. Nobel mükafatı və beynəlxalq tanınma 1963-cü ildə J. Hans D. Jensen, Maria Goeppert Mayer və Eugene Wigner ilə birlikdə Nobel Fizika Mükafatını qazandı. Bu mükafat onun nüvə fizikasında apardığı fundamental tədqiqatların beynəlxalq elmi ictimaiyyət tərəfindən yüksək qiymətləndirildiyini göstərirdi. Deborah Jin Nobel mükafatı almasa da, fizika sahəsində böyük təsir gücünə malik idi. O, MacArthur "Genius Grant" mükafatına layiq görülmüş, Amerikanın ən prestijli elm mükafatlarını qazanmış və gənc fiziklər üçün ilham mənbəyi olmuşdur. Son dövrləri və mirası Jensen, elmi fəaliyyətini əsasən Almaniyada davam etdirmiş və bir çox gənc fiziklərin yetişməsində rol oynamışdır. O, 11 fevral 1973-cü ildə vəfat etmişdir. Onun adı bu gün də nüvə fizikasının inkişafında əhəmiyyətli bir sima kimi xatırlanır. Deborah Jin 2016-cı ildə vəfat etsə də, onun elmi irsi hələ də kvant fizikası və atom tədqiqatları sahəsində yaşayan bir miras olaraq qalmaqdadır. J. Hans D. Jensen və Deborah S. Jin, fizika elminin inkişafına mühüm töhfələr vermiş iki görkəmli alimdir. Jensenin nüvə qabıq modeli sahəsindəki işləri, nüvə fizikasını daha yaxşı anlamağa kömək etmişdir, Jin isə kvant qazlarının və ultrasoyuq atomların tədqiqi ilə kvant mexanikasının yeni üfüqlərini açmışdır. Onların tədqiqatları, elm dünyasında dərin iz buraxmış və gələcək nəsillərə ilham verməyə davam edir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Deborah_S._Jin
https://www.nature.com/articles/538318a
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5293022/
https://www.science.org/doi/10.1126/science.aal2545
https://www.aps.org/publications/apsnews/updates/jin.cfm
https://scientificwomen.net/women/jin-deborah-48
https://www.nasonline.org/directory-entry/deborah-s-jin-ems0rj/
Tarix : 24 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
