Daniel Gray Quillen (22 iyun 1940 – 30 aprel 2011) - Amerikalı riyaziyyatçı olub və xüsusilə K-nəzəriyyə sahəsində inqilabi töhfələri ilə tanınıb. O, 1978-ci ildə Fields medalı qazanaraq, riyaziyyatın fundamental problemlərindən birinə dərinlik gətirib. Həyatı və təhsili Quillen 22 iyun 1940-cı ildə ABŞ-ın Kaliforniya ştatında anadan olub. O, Harvard Universitetində təhsil alıb və 1969-cu ildə doktorluq dərəcəsini əldə edib. Onun doktorluq işinin rəhbəri tanınmış riyaziyyatçı John Coleman Moore olub. Təhsilini başa vurduqdan sonra Massachusetts Texnologiya İnstitutunda (MIT) professor kimi fəaliyyət göstərib. Elmi töhfələri Quillen'in ən böyük elmi nailiyyəti Algebraik K-nəzəriyyə sahəsində inqilabi inkişaf etməsidir. 1. Algebraik K-nəzəriyyə Bu nəzəriyyə algebra, topologiya və həndəsə arasındakı əlaqələri öyrənən bir sahədir. Quillen, homotopiya nəzəriyyəsindən istifadə edərək K-nəzəriyyənin riyazi əsaslarını möhkəmləndirdi. Onun metodları, xüsusilə modul qrupları və homoloji cəbr sahələrində geniş tətbiq tapdı. 2. Homotopiya nəzəriyyəsi və cəbri topologiya Quillen, homotopiya nəzəriyyəsi sahəsində də mühüm nəticələr əldə edib. O, rasyonallaşdırılmış homotopiya nəzəriyyəsini inkişaf etdirərək, topoloji məkanların daha incə analizini mümkün etdi. 3. Model kateqoriyalar nəzəriyyəsi O, model kateqoriyalar nəzəriyyəsi anlayışını formalaşdırıb. Bu, homotopiya nəzəriyyəsində istifadə olunan əsas texniki metodlardan biridir və müasir riyaziyyatda hələ də geniş istifadə olunur. Mükafatları və tanınması Quillen’in elmi işləri riyaziyyat dünyasında yüksək qiymətləndirilmişdir. Onun qazandığı mükafatlar arasında: Fields medalı (1978) – Riyaziyyatın ən prestijli mükafatı, əsasən K-nəzəriyyəyə verdiyi töhfələrə görə ona təqdim edilib. Amerikan Riyaziyyat Cəmiyyətinin üzvü – Riyaziyyata verdiyi fundamental töhfələrə görə cəmiyyətin ən nüfuzlu üzvlərindən biri olub. Leroy P. Steele Mükafatı (2006) – Riyaziyyat sahəsində uzunmüddətli təsirinə görə verilən mühüm mükafatdır. İrsi və riyaziyyata təsiri Quillen’in metodları və ideyaları cəbr, topologiya, K-nəzəriyyə, fizikada simmetriya və kvant sahə nəzəriyyəsi kimi sahələrdə mühüm yer tutmağa davam edir. Onun K-nəzəriyyəsi müasir riyaziyyatın əsas istiqamətlərindən biri kimi qəbul edilir. Daniel Quillen 30 aprel 2011-ci ildə 70 yaşında vəfat edib. Onun elmi irsi riyaziyyatda dərin iz buraxmış və gələcək araşdırmalar üçün ilham mənbəyi olmuşdur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Daniel_Quillen
https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Quillen/
https://www.ams.org/notices/201210/rtx121001392p.pdf
https://www.ams.org/notices/201210/rtx121001392p.pdf
https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Quillen/poster/born/
https://www.britannica.com/biography/Daniel-Gray-Quillen
https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Quillen/poster/born/
Tarix : 10 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
