Constantin Negruzzi - Rumıniyalı roman yazarı, şair, tərcüməçi və dövlət xadimi. Ümumi məlumat O, “Alexandru Lăpușneanu” (Aleksandru Lăpuşneanu, 1840) povesti və “Scrisori” (Məktublar) seriyası ilə tanınır. Negruzzi Rumın ədəbiyyatında romantizm hərəkatının öncüllərindən biri və müasir Rumın nəsrinin banilərindən sayılır. Rumın dilinin inkişafına və milli ədəbiyyatın formalaşmasına böyük töhfə vermişdir. Həyatı Constantin Negruzzi 1808-ci ildə Moldaviya Knyazlığının Trifești kəndində zadəgan ailəsində anadan olmuşdur. Atası Dinu Negruzzi torpaq sahibi və yerli idarəçi idi. Negruzzi evdə özəl təhsil almış, yunan, fransız və rus dillərini öyrənmişdir. 1821-ci ildə Osmanlı hökmranlığına qarşı üsyan zamanı ailəsi ilə birlikdə Bessarabiyaya (Rusiya İmperiyasına) qaçmış, burada tərcüməçi kimi çalışmışdır. 1823-cü ildə Moldaviyaya qayıtmış, Yaş şəhərində məmur kimi fəaliyyətə başlamış və sonradan yüksək dövlət vəzifələrinə qədər irəliləmişdir. 1837-ci ildən “Dacia Literară” jurnalının redaktoru olmuş, Rumın ədəbiyyatının inkişafı üçün mühüm platforma yaratmışdır. Negruzzi Sofița Balș ilə evlənmiş, bu evlilikdən altı övladı olmuşdur, o cümlədən tanınmış yazıçı Iacob Negruzzi. 1868-ci il avqustun 24-də Yaşda vəfat etmiş və “Eternitatea Qəbiristanlığı”nda dəfn olunmuşdur. Yaradıcılığı Negruzzi ədəbiyyata 1820-ci illərdə şeir və tərcümələrlə başlamışdır. İlk mühüm əsəri “Alexandru Lăpușneanu” (1840) tarixi povestdir; bu əsər Moldaviya knyazı Aleksandru Lăpuşneanu-nun faciəli həyatını romantik və realist üslubda təsvir edir və Rumın nəsrində ilk povestlərdən biridir. “Scrisori” seriyası (1840-cı illər) ironik və satirik məktublarla Moldaviya cəmiyyətinin sosial problemlərini tənqid edir. O, həmçinin Puşkin, Byron və Viktor Hüqo kimi yazarların əsərlərini Rumın dilinə tərcümə etmiş, Rumın ədəbi dilinin zənginləşməsinə töhfə vermişdir. Negruzzi-nin üslubu romantizm və realizmin qarışığıdır; o, Rumın ədəbiyyatında milli mövzuları və tarixi şüuru gücləndirmişdir. Əsərləri Constantin Negruzzi povest, məktub və tərcümələr yazmışdır. Onun ən tanınmış əsərlərindən bəziləri: “Alexandru Lăpușneanu” – “Aleksandru Lăpuşneanu” (1840) – povest. “Scrisori” – “Məktublar” (1840-cı illər) – satirik məktublar. “Muza de la Burdujeni” – “Burdujeni Muzası” (1842) – şeir. “Cum am învățat românește” – “Rumın Dilini Necə Öyrəndim” (1847) – esse. “Sobieski și românii” – “Sobyeski və Rumınlar” (1845) – povest. Mükafatlar və tanınma Negruzzi həyatı boyu rəsmi mükafat almamışdır, lakin Rumın ədəbiyyatında banilərdən biri kimi tanınmışdır. “Alexandru Lăpușneanu” Rumıniyada məktəb proqramlarına daxil edilmişdir. Əsərləri fransız və alman dillərinə tərcümə olunmuş, onun irsi XIX əsr Rumın romantizminin əsasını təşkil edir. Şəxsi həyatı Negruzzi Sofița Balș ilə evli idi və altı övladı olmuşdur. Oğlu Iacob Negruzzi də tanınmış yazıçı və “Junimea” ədəbi cəmiyyətinin liderlərindən biri olmuşdur. Negruzzi Moldaviya və Rumın mədəniyyətinin birləşməsinə inanmış, Rumın dilinin latın kökünə qayıdışını dəstəkləmişdir. Dövlət xidmətində çalışsa da, ədəbiyyata həsr olunmuşdur. Mirası Constantin Negruzzi Rumın ədəbiyyatında müasir nəsrin və romantizmin əsasını qoyan mühüm fiqurdur. “Alexandru Lăpușneanu” Rumın tarixi povestinin ilk nümunələrindən biridir və milli şüurun oyanmasında rol oynamışdır. Onun “Dacia Literară”dakı fəaliyyəti Rumın ədəbi məkanını formalaşdırmışdır. Negruzzi-nin adı Yaş və Buxarestdə küçələrə və ədəbi tədbirlərə verilmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Constantin_Negruzzi
https://adebiportal.kz/en/authors/view/3484
https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=1086152
https://rjmh.ro/vol-xiii-no-1-2-june-december-2022/en-constantin-negruzzi-1808-1868-our-first-great-modern-prose-writer/
https://www.goodreads.com/author/list/1346947.Constantin_Negruzzi
https://visit.chisinau.md/en/obiective_turistice/constantin-costache-negruzzi-1808-1868/
https://dbpedia.org/page/Constantin_Negruzzi
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
