Charles Renouvier (1815–1903) - Fransız filosofu və rasyonalist düşüncə ənənəsinin əhəmiyyətli nümayəndələrindən biridir. O, xüsusilə azad iradə, mövcudluq, mücərrəd düşüncə və neqativ fəlsəfə kimi mövzularda dərin fəlsəfi təhlillər təqdim edib. Renouvier, özünün mövcudluq fəlsəfəsi ilə tanınır və onun fəlsəfi yanaşmaları, həm də pozitivizm və idealizm arasında bir körpü qurmuşdur. Həyatı və təhsili Charles Renouvier, 1815-ci ildə Fransanın Paris şəhərində anadan olub. O, ilk təhsilini Paryis Universitetində almış və burada müqəddimə fəlsəfəsi və ilahi təlim üzrə dərslər keçmişdir. Renouvier, daha sonra hüquqşünaslıq sahəsində də təhsil almış, lakin fəlsəfə sahəsinə olan marağı onun həyatının əsas istiqamətini müəyyənləşdirmişdir. Renouvierin fəlsəfi təhsilində, kantçılıq və idealizmə olan maraq, onun düşüncə sistemini güclü şəkildə təsir etmişdir. O, Hegelin fəlsəfəsini və Kantın tənqidini dərindən öyrənmişdir, ancaq hər iki məktəbə qarşı kritik yanaşmışdır. Əsərləri və fəlsəfi yanaşmaları Renouvierin fəlsəfəsi əsasən azad iradə, mövcudluq, realizm və idealizm kimi mövzularda inkişaf etmişdir. O, fəlsəfəni müsbət nəticələrə yönəltmək və insan azadlığını müdafiə etmək məqsədini güdmüşdür. Azad iradə və subyektivlik Renouvier, azad iradənin insan mövcudluğunun və fəaliyyətinin əsasını təşkil etdiyini iddia etmişdir. Onun fikrincə, insan yalnız müəyyən təbii və sosial qanunlara tabe deyil, həm də öz iradəsi ilə hərəkət edərək öz həyatını müəyyənləşdirə bilər. Renouvierin bu yanaşması, Kantın və Hegelin fəlsəfələrindən fərqli olaraq, daha çox individualizm və sərbəstlik prinsipinə əsaslanır. Renouvierin azad iradə haqqındakı fikirləri, onun mövcudluq fəlsəfəsi ilə sıx əlaqəli olub, insanın həyatını öz iradəsi ilə müəyyən etməsi mümkünlüyünü vurğulamışdır. Neqativ fəlsəfə və düşüncə Renouvier, həmçinin neqativ fəlsəfəni inkişaf etdirmişdir. O, Hegelin dialektik idealizmini tənqid edərək, pozitivizmin realizmə daha yaxın olduğunu müdafiə etmişdir. Renouvierin bu yanaşması, fəlsəfənin əsas məsələlərinin yalnız negativ yanaşmalarla həll oluna biləcəyini göstərmişdir. Bu yanaşma, həmçinin kritik düşüncə və iradə azadlığı ilə sıx əlaqəlidir. "Nouvelle Philosophie" (1862) Renouvierin ən mühüm əsərlərindən biri "Nouvelle Philosophie" (Yeni Fəlsəfə) adlı kitabıdır. Bu əsərdə o, idealizm və pozitivizm arasındakı əlaqələri təhlil etmiş və özünün mövcudluq fəlsəfəsini inkişaf etdirmişdir. O, burada düşüncənin necə işlədiyini, insanın mövcudluğunu və realiteni necə anlamalı olduğunu izah etmişdir. "De la liberté" (Azadlıq Haqqında) Renouvierin başqa bir məşhur əsəri "De la liberté" (Azadlıq Haqqında) əsərində o, azad iradənin fəlsəfi əsaslarını təqdim etmişdir. Bu əsərdə, iradə azadlığı mövzusunu hüquq, etik və sosial kontekstlərdə izah edir, insanın öz taleyini necə dəyişə biləcəyini analiz edir. Renouvier, burada həmçinin azadlığın fərdi mövcudluqla sıx əlaqəli olduğunu vurğulamışdır. Ölümü və mirası Charles Renouvier, 1903-cü ildə Fransada vəfat etmişdir. Onun ölümü fəlsəfə aləmi üçün böyük bir itkidir, çünki o, fransız fəlsəfəsinin inkişafında özünəməxsus bir iz qoymuşdur. Renouvierin irsi, xüsusən azad iradə və mövcudluq fəlsəfəsi sahəsində önəmli bir təsirə malik olmuşdur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Charles_Renouvier
https://www.britannica.com/biography/Charles-Bernard-Renouvier
https://tr.wikipedia.org/wiki/Charles_Bernard_Renouvier
https://sf-encyclopedia.com/entry/renouvier_charles_bernard
https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803100414125
https://www.rep.routledge.com/articles/biographical/renouvier-charles-bernard-1815-1903/v-1
https://www.jstor.org/stable/j.ctv7n0c56
Tarix : 13 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
