Çəhrayıayaq qaz - Şərqi Qrenlandiya, İslandiya, Svalbard və son zamanlar Novaya Zemlyada çoxalan qaz növü. Etimologiya Bu növ köçəridir və qışı şimal-qərbi Avropada, xüsusilə İrlandiya, Böyük Britaniya, Niderland və qərbi Danimarkada keçirir. Adı tez-tez "pinkfoot" (cəm halda "pinkfeet") kimi qısaldılır. "Anser" latınca "qaz", "brachyrhynchus" isə qədim yunan dilində "qısa" (brachus) və "dimdik" (rhunchos) mənalarını ifadə edir. Təsvir Çəhrayıayaq qaz orta ölçülü bir qazdır, uzunluğu 60–75 sm (24–30 düym), qanadları arası məsafə 135–170 sm (53–67 düym) və çəkisi 1,8–3,4 kq (4,0–7,5 funt) arasında dəyişir. Qısa dimdiyi ortada parlaq çəhrayı, əsasında və ucunda qara rəngdədir. Bu xüsusiyyətləri ilə tundra paxlalı qazına bənzəyir, lakin onun dimdiyi narıncı deyil, çəhrayıdır. Ayaqları çəhrayı rəngdədir. Bədəni orta boz-qəhvəyi, başı və boyunu daha tünd qəhvəyi, quyruğu və alt hissəsi ağ, quyruğu isə boz rəngdədir və geniş ağ ucuna malikdir. Qanad örtükləri bozqaz kimi açıq mavi-boz, uçuş lələkləri isə tünd boz rəngdədir. Taksonomiya Bu növ təəccüblü şəkildə daha böyük olan tayga paxlalı qazı (Anser fabalis) ilə ən yaxın qohumdur. Oxşar ölçülü tundra paxlalı qazının yarımnövü (A. serrirostris rossicus) ilə deyil. Çəhrayıayaq qaz yüksək səsli "qaqqıltı" səsləri çıxarır, xüsusilə uçuş zamanı çox səsli olur və böyük sürüləri demək olar ki, kar edəcək qədər səs çıxarır. Populyasiya Çəhrayıayaq qazın iki əsas populyasiyası var: Qrenlandiya və İslandiya populyasiyası qışı Böyük Britaniyada keçirir, Svalbard və Novaya Zemlya populyasiyası isə qışı Niderland və Danimarkada keçirir. Kiçik sayda quşlar Norveçdə (köç zamanı çox rast gəlinir), şimali Almaniyada və Belçikada da müşahidə edilir. Son 50 ildə populyasiya əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır. Əsasən də qış ərazilərində ovdan qorunma tədbirlərinin gücləndirilməsi səbəbindən. İrlandiya və Böyük Britaniyada qışlayan quşların sayı 1950-ci ildə 30.000-dən 2004-cü ilin oktyabrında 292.000-ə qədər artmışdır. Danimarka və Niderlandda qışlayan quşların sayı da artmışdır, 1993-cü ildə təxminən 34.000 quş qeydə alınmışdır. Ən mühüm çoxalma sahəsi İslandiyanın "Þjórsárver" bölgəsidir (1970-ci ildə 10.700 cüt). Bu ərazi 1951-ci ildə Ser Piter Skott və onun komandası tərəfindən kəşf edilmişdir. Böyük Britaniyada ən mühüm qışlama əraziləri Norfolk (2004-cü ildə 147.000 quş), Lancashire (2004-cü ildə 44.000 quş) və Aberdeenshiredir (əsasən payız və yaz köçü zamanı). İrlandiyada əsasən Louth qraflığında qışlayır. Böyük qış sürüləri kənd təsərrüfatı ərazilərində otlayır; fərdi sürülər çox böyük ola bilər, məsələn, 2003-cü ilin sentyabrında Aberdeenshiredakı Loch of Strathbeg-də 66.000 quş müşahidə edilmişdir. Ekologiya Yuvalama adətən məməli yırtıcılardan (əsasən qütb tülküsü) qorunmaq üçün buzlaqlara yaxın qayalıqlarda və ya göllərdəki kiçik adalarda baş verir. İslandiyada mayın əvvəlində və ya ortalarında, Svalbardda mayın sonunda 3–6 yumurta qoyulur. İnkubasiya müddəti 26–27 gündür. Balalar çıxdıqdan sonra valideynləri ilə birlikdə ən yaxın gölə gedir və təxminən 56 gün sonra uçmağa başlayır. Cənuba köç sentyabrın ortalarından oktyabrın əvvəlinə qədər, şimala köç isə aprelin ortalarından mayın əvvəlinə qədər baş verir. Qidalanma Qidalanma demək olar ki, tamamilə vegetariandır. Yayda tundra bitkiləri ilə qidalanır, həm quruda, həm də suda. Qışda əsasən kolza, şəkər çuğunduru, kartof və müxtəlif otlarla qidalanır. Məhsullara zərər geniş ola bilər, lakin onların otlaması xüsusilə şəkər çuğunduru və kartof əkinləri üçün faydalıdır, çünki yığımdan sonra qalan yarpaq və kökləri yeyərək məhsul xəstəliklərinin ötürülməsini azaldır. Səyahət Böyük Britaniyadakı böyük qış populyasiyasına yaxınlığına baxmayaraq, İrlandiya və Fransada yalnız çox az sayda quş müşahidə edilir. Bu növ bir neçə digər Avropa ölkəsinə və hətta Mərakeş və Kanar adalarına qədər nadir hallarda səyahət edir. Şərqi Kanada və ABŞ-da (Nyufaundlenddən Pensilvaniyaya qədər) da nadir hallarda müşahidə edilmişdir. 2022-ci ilin noyabr-dekabr aylarında Kentukki ştatında bir quş müşahidə edilmişdir ki, bu da quşun ştatda ilk dəfə görülməsi idi. Çəhrayıayaq qaz, "Afrika-Avrasiya Köçəri Su Quşlarının Qorunması Sazişinə" (AEWA) daxil olan növlərdən biridir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Pink-footed_goose
https://www.allaboutbirds.org/guide/Pink-footed_Goose/overview
https://www.wildlifetrusts.org/where_to_see_pink_footed_geese
https://www.somersetwildlife.org/wildlife-explorer/birds/waterfowl/pink-footed-goose
https://pinkfootedgoose.aewa.info/
https://www.bto.org/understanding-birds/birdfacts/pink-footed-goose
https://www.rspb.org.uk/birds-and-wildlife/pink-footed-goose
https://birdwatchireland.ie/birds/pink-footed-goose/
https://scottishwildlifetrust.org.uk/species/pink-footed-goose/
https://muirofdinnetnnr.wordpress.com/2024/09/09/autumns-arrivals-the-pink-footed-geese/
https://www.audubon.org/field-guide/bird/pink-footed-goose
https://egmp.aewa.info/pink-footed-goose
https://animalia.bio/pink-footed-goose
https://www.featherbase.info/en/species/anser/brachyrhynchus
https://www.rspb.org.uk/helping-nature/what-we-do/influence-government-and-business/farming/advice-for-farmers-helping-bird-species/pink-footed-goose-advice-for-farmers
https://www.npolar.no/en/species/pink-footed-goose/
https://oceanwide-expeditions.com/to-do/wildlife/pink-footed-goose-1
https://www.ctaudubon.org/2015/11/bird-finder-for-november-23-pink-footed-goose-a-rarity-in-farmington/
https://www.oiseaux-birds.com/card-pink-footed-goose.html
https://scottishwildlifetrust.org.uk/2021/11/this-years-pink-footed-geese-in-review/
Tarix : 23 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
