Çauzi - Ev pişiklərinin bir növüdür və qeyri-evcil pişik növü olan çöl pişiyi (Felis chaus) ilə ev pişiklərinin (Felis catus) cütləşdirilməsi nəticəsində yaranmışdır. Tarix Çöl pişiyi (Felis chaus) və ev pişiyi (Felis silvestris catus) arasında ilk hibridlər bir neçə min il əvvəl Misirdə dünyaya gələ bilib. Çöl pişiyi Cənub-Şərqi Asiya, Hindistan və Yaxın Şərq ərazilərində geniş yayılmışdır. Əsasən Asiyada çay və göl kənarlarında yaşayan vəhşi pişik növüdür. Lakin bu növ Şimali Afrikanın kiçik bir hissəsində, Nil Deltasında da tapılır. Qədim misirlilərin ev pişiklərini ev heyvanı kimi saxladıqları məlumdur. Misir məbədlərində çoxlu sayda ev pişiyi mumiyaları tapılmışdır. Daha az məlum olan isə, çöl pişiyinin də bəzən mumiyalaşdırıldığıdır. Çöl pişiyi qorxaq bir növ deyil; onlar tərk edilmiş binalara köçüb və kənd təsərrüfatı kanalları yaxınlığında yaşamağı sevirlər, şərt ki, kifayət qədər ov və gizlənmək üçün kolluq olsun. Ev pişikləri Nil boyunca tez-tez çöl pişikləri ilə qarşılaşdıqları üçün, bu iki növün hibridləri çox güman ki, tez-tez dünyaya gəlirdi. 1960-cı və 1970-ci illərin sonlarında bir neçə şəxs Felis chaus ilə Felis catus arasında cütləşdirmə təcrübələri apardı. Onların məqsədi qeyri-evcil pişikləri ev heyvanı kimi saxlamaq üçün məqbul bir alternativ yaratmaq idi. Lakin Çauzi növü 1990-cı illərdə, bir qrup həvəskar yetişdiricinin bu növü "Çauzi" (Felis chaus adından sonra) adlandırıb, planlaşdırılmış yetişdirmə proqramı və məqsədlər hazırlaması ilə həqiqətən başladı. Bu yetişdiricilər 1995-ci ildə "TICA"-dan qeydiyyat statusu aldılar. Növ, May 2001-ci ildən Aprel 2013-cü ilə qədər Yeni Növ Sinfində yarışdı və 1 May 2013-cü ildə "TICA"-nın ən yeni Çempionat növü oldu. Çauzilər indi həm Şimali Amerikada, həm də Avropada yetişdirilir. Bu növ "World Cat Federation" (WCF) tərəfindən yeni növ kimi tanınma prosesinə başlayıb. Xüsusiyyətlər Hal-hazırda istehsal olunan əksər Çauzilər tamamilə evcil xarakterə malik olan son nəsillərdir. Onların "TICA" qeydiyyat sertifikatlarında adətən "C" nəsli və ya "SBT" göstərilir ki, bu da demək olar ki, həmişə onların çöl pişiyindən (F. chaus) dörd və ya daha çox nəsil uzaq olduğunu göstərir. "A" və ya "B" nəsli olan hallarda isə, bu adətən xüsusi kosmetik xüsusiyyətləri yaxşılaşdırmaq üçün başqa bir ev pişiyi növü ilə cütləşdirmə nəticəsindədir, lakin bu pişiklər hələ də qeyri-evcil əcdadlarından dörd nəsil uzaqdır. Çauzi növünün ilkin inkişafı zamanı rəsmi icazə verilən cütləşdirmələr Abisin pişiyi və ev pişiyi (müəyyən bir növ olmadan) idi, lakin praktikada hər hansı bir tamamilə evcil pişik növü istifadə edilə bilərdi. "TICA" qaydaları yalnız pişiklərin çöl pişiyi əcdadlarından müəyyən sayda nəsil uzaq olmasını və yarışlarda iştirak etmək üçün üç nəsil qeydiyyatlı Çauzi əcdadına malik olmasını tələb edirdi. Nəticə etibarilə, Çauzi növünü inkişaf etdirmək üçün müxtəlif növlər, adətən fəal və açıq xarakterli növlər (aşağıya bax) istifadə edilmişdir və bu növlər hələ də bəzən cütləşdirmə üçün istifadə olunur. Bu, növə geniş və sağlam genetik əsas vermişdir. Görünüş Çauzilər ənənəvi ev pişiyi növləri ilə müqayisədə orta və ya iri ölçüdə olmaq üçün yetişdirilir. Əksər Çauzilər, məsələn, erkək "Maine Coon"-dan bir qədər kiçik, lakin Siam pişiyindən daha iridir. Yetkin Çauzi erkəkləri adətən 5 ilə 7,3 kq arasında çəkiyə malikdir. Yetkin dişilər isə adətən 3,6 ilə 5,9 kq arasında çəkiyə malikdir. Lakin Çauzilər qaçmaq və tullanmaq üçün nəzərdə tutulduğundan, uzun bədənli və incə quruluşludurlar. Döş qəfəsi geniş və yanları düzdür. Qulaqları enli, yüksək və başın yuxarı hissəsində, təxminən iki barmaq aralığında yerləşir. Yanaqları görkəmli, çıxıq, uzun və künclüdür, gözləri yuxarıdan yastı və aşağıdan yarım oval formasındadır. Tük rəngləri və naxışları "TICA" Çauzi növü standartı üç rəngə icazə verir: tək qara, qara cızıq naxışlı və qara (qəhvəyi) xallı naxışlı. Çauzi növü nisbətən yeni olduğu üçün, hələ də tez-tez digər rəng və naxışlarda doğulan Çauzilər var, lakin yalnız bu üç icazə verilən rəngdə olan pişiklər pişik sərgilərində yeni növ siniflərində iştirak edə bilər və yalnız bu üç rəng nəticədə çempionat sinifləri üçün uyğun olacaq. Gözlərin qızılı və ya sarı rəngi üstünlük verilir, lakin daha açıq yaşıl rənglərə də icazə verilir. Tək qara rəngli Çauzilər balalıqda zəif cızıqlı naxışlara (kölgə naxışlar) malik ola bilər, lakin adətən yetkinlikdə qara rəng daha qatı və bərabər olur. Bəzən qara cızıq naxışlı Çauzilər, çızıqlar minimal olduqda, tək qara rəngli Çauzilərdən fərqlənmir. Güclü günəş işığına məruz qalmaq, digər qara pişiklərdə olduğu kimi, qara Çauzilərin rəngini bir qədər açaraq qəhvəyi görünməsinə səbəb ola bilər. Qara cızıq naxışlı Çauzilər ev pişikləri arasında unikaldır. Bu naxış çöl pişiyindən gəlir və Felis chaus əcdadları olmayan ev pişiklərində heç vaxt tapılmır. Balalar tez-tez tamamilə qara rəngdə doğulur, baxmayaraq ki, bəzən doğulanda çənə və ya boyun hissəsində bir qədər açıq rəngli tük ola bilər. Balalar böyüdükcə, daha çox çızıqlı pişiklərə bənzəyirlər. Lakin onlar qara üzərində qara naxışlı pişiklərdir. Yəni, əsas rəng qəhvəyi-qara, naxışlar isə (məsələn, bel xətti) tamamilə qara olur. Bundan əlavə, əsas rəngdəki fərdi tüklərdə ağ zolaqlar görünür. Bu zolaqlar hər tükün ortasında yerləşir. Hər tükün kökü boz, ucu isə qara olur. Ağ zolaqlar və ya "xallar" adətən əvvəlcə boyun, çənə və qarın hissəsində, həmçinin qulaqların daxili hissəsində görünür. Daha sonra, bu naxış qarın hissəsindən yuxarı, demək olar ki, belə qədər yayıla bilər. Ən çox naxışlı pişiklərdə bu naxış boyun, üz, hətta ayaqlar və quyruq üzərində də görünür. Adətən bu naxış 3 yaşa qədər tamamilə formalaşır. Ən yaxşı pişiklərdə bu effekt heyrətamizdir. Lakin bu naxışın ifadə diapazonu genişdir və bəzi pişiklərdə qulaqlarda və ya qarın hissəsində yalnız bir neçə zolaqlı tük ola bilər, bəzən isə heç olmur. Qara xallı naxışlı Çauzilərdə qara xallar, qara zolaqlar (əsasən ayaqların daxili hissəsində), quyruq üzərində qara halqalar, quyruq ucunda qara nöqtə və göz ətrafında qara naxışlar olur. Onlar həmçinin qəhvəyi xallı naxışlı kimi də tanınırlar, çünki naxışlar qara olsa da, əsas rəng qəhvəyidir. Əsas rəng müxtəlif çalarlarda ola bilər. Çauzi yetişdiriciləri Abisin pişiyində görünən çox qırmızı-qəhvəyi rəngdən qaçmağa çalışsalar da, digər çalarları istehsal edirlər. Əsas rəng qızılı-qırmızı, açıq qızılı-qəhvəyi, isti bej, soyuq bej və hətta çox açıq boz rəngdə ola bilər. Sonuncu rəng çox vəhşi görünüşlüdür. Təsadüfi poligenlər əsas rəngə təsir edir. Hər dəfə qara xallı naxışlı bala doğulanda, yetişdiricilər əsas rəngin nə olacağını təxmin etməyə başlayırlar, lakin bu, pişik böyüyənə qədər dəqiq bilinə bilməz. Davranış Yetişdiricilər əsas çöl pişiklərini əsasən ağıllı və fəal növlərlə (məsələn, Abisin və Şərq qısa tüklü pişiyi ilə) cütləşdirdikləri üçün, Çauzilər ağıllı, fəal və atletik pişiklərdir. Onlar tez-tez balalıqda çox "məşğul" olurlar. Yetkinlikdə daha sakit olsalar da, yenə də oyuncaqlıq və ömürlük maraq saxlayırlar. Çauzilər tək qalmağı sevmirlər; onların ya digər pişiklərlə, ya da insanlarla vaxt keçirməyə ehtiyacı var. Çauzilər itlərlə də yaxşı yola gedirlər və evdə itlə böyüdükləri təqdirdə heç bir problem yaşamazlar. Bundan əlavə, Çauzilər insanlarla dərin əlaqələr qururlar. Onlar sadiqdirlər və yetkinlikdə başqa bir evə köçürülsələr, uyğunlaşmaqda çətinlik çəkə bilərlər.
https://www.viovet.co.uk/breed_information/1-26/Chausie
https://www.thesprucepets.com/chausie-cat-breed-profile-5188031
https://scrumbles.co.uk/blogs/news/chausie-cat-breed-guide
https://icatcare.org/cat-advice
https://cats.com/cat-breeds/chausie
https://www.webmd.com/pets/cats/what-to-know-about-chausie-cats
https://animalia.bio/pets/chausie
https://www.zooplus.co.uk/magazine/cat/cat-breeds/chausie
https://tica.org/breed/chausie/
https://www.catster.com/cat-breeds/chausie-cat/
https://benaby.com/features-of-chausie-generations-f1-f2-f3-f4
https://cattime.com/cat-breeds/chausie
https://cats.fandom.com/wiki/Chausie
https://www.rareexoticfelineregistry.com/chausie/
https://www.litter-robot.com/blog/chausie-cat/?srsltid=AfmBOor5u61p6OyGoXAYKtfWj1zcrg5WOplXkPPQylWRNdFBcM2CKj_4
https://www.breedlist.com/index.cfm?Page=Chausie
https://basepaws.com/cat-breeds/breed-chausie
https://zoobonus.ua/en/breed/chausie?srsltid=AfmBOopsP1eoFoqfP0t5jO2MB9MGegEV4tIxp-BWQrgeY8aQW_OnTHFz
https://www.embracepetinsurance.com/cat-breeds/chausie
https://www.europetnet.org/pet-resources/cat-breeds/item/1917-chausie.html
https://vetschoice.guildinsurance.com.au/cats/cat-breeds/chausie
https://pangovet.com/pet-breeds/cats/chausie-cat/
https://en.wikipedia.org/wiki/Chausie
https://www.omlet.us/breeds/cats/chausie/
Tarix : 24 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
