Carl Stumpf (1848–1936) - Alman filosofu və psixoloqu, xüsusən musiki və səs sahəsindəki işləri ilə tanınmışdır. O, həmçinin fenomenologiya və psixologiyanın inkişafında əhəmiyyətli bir fiqur olmuşdur. Stumpf, həmçinin Edmund Husserl və Max Scheler kimi digər böyük filosofların mentorlarından biri olmuşdur. Həyatı və təhsili Carl Stumpf 1848-ci ildə Almaniyada, Jüterbog şəhərində anadan olmuşdur. O, Berlin Universiteti və Vyana Universitetində təhsil almış, psixologiya və fəlsəfə sahələrində dərslər keçmişdir. Onun fəlsəfi və elmi maraqları, musiki və psixologiya ilə əlaqəli idi, və bu sahələrdəki təhlilləri ilə məşhurlaşmışdır. Stumpf, təhsilini bitirdikdən sonra, Vyana Universitetində professorluq etmiş və burada psixologiya və fenomenologiya sahəsində əsaslı işlər aparmışdır. O, həmçinin Berlin Universitetində psixologiya üzrə dərslər keçmişdir. Əsərləri və təsiri "Tonpsychologie" (1883) Stumpf'un ən məşhur əsəri "Tonpsychologie" (Səs Psixologiyası) adlı kitabıdır. Bu əsər, musiki və səsin psixoloji və fenomenoloji təhlilinə həsr olunmuşdur. Stumpf, musikin səs xüsusiyyətlərini və musiqi alətlərinin səs-spektrini analiz edərək, onların psixoloji təsirlərini araşdırmışdır. O, səsin və musikin insan psixikasına necə təsir etdiyini, fərqli tonların və harmoniyaların insan duyğularını necə formalaşdırdığını tədqiq etmişdir. Fenomenologiya və fəlsəfə Carl Stumpf, fenomenologiya sahəsində əhəmiyyətli bir fiqur olmuşdur. Edmund Husserl və Max Scheler kimi məşhur fenomenoloqların mentoru olmuşdur. Stumpf, fenomenologiyanın başlanğıcında subyektiv təcrübənin obyektiv dünyanı necə əks etdirdiyini, insanın dünya ilə əlaqəsini necə qurduğunu araşdırmışdır. Onun fenomenoloji yanaşması, təsəvvürlər, görüşlər və psixoloji təcrübələrin necə təşkil olunduğunu anlamağa kömək etmişdir. Psixologiya və musiki Stumpf həmçinin psixologiyanı musiki ilə əlaqələndirən işləri ilə tanınır. O, musikin psixoloji təsirlərini və səsin duyğuya təsirini fəlsəfi bir kontekstdə araşdırmışdır. Musiki və psixologiya arasında əlaqəni müzakirə edən Stumpf, xüsusilə tonalizm və harmoniya barədə dərin analizlər təqdim etmişdir. Fəlsəfi yanaşması Carl Stumpf, psixologiya və fenomenologiya sahələrində mühüm işlər görmüşdür. O, insanın dünya ilə əlaqəsini və təcrübələrini fərqli bir perspektivdən təhlil etmişdir. Stumpf, təcrübələrin və hisslərin əhəmiyyətini vurğulamış, subyektiv dünyamızın bizim obyektiv dünyaya necə təsir etdiyini araşdırmışdır. Stumpfun fəlsəfi yanaşması, racionalizm və empirizmin sintezini təşkil edirdi. O, həmçinin fenomenologiyanın və psixologiyanın kəsişməsindəki məsələləri araşdırmış, insanın təcrübələrinin empirik və subyektiv tərəflərini incələmişdir. Mirası Carl Stumpfun fəlsəfi və psixoloji təhlilləri, musiki, fenomenologiya və psixologiya sahələrində əhəmiyyətli bir miras qoymuşdur. O, musikin psixoloji təsirlərini anlamağa çalışan ilk filosoflardan biri olmuş və bu sahədəki müasir təhlillər üçün təməl qoymuşdur. Stumpfun fenomenologiyaya gətirdiyi yanaşmalar, onun tələbəsi olan Edmund Husserlin daha sonra inkişaf etdirdiyi fenomenoloji metodların təməlini təşkil etmişdir. Onun musiki və psixologiya sahələrindəki işi isə müasir musiqişünaslıq və psixologiyanın inkişafına əhəmiyyətli təsir etmişdir. Strauss və Husserl kimi böyük filosoflarla əlaqələr quraraq, Stumpf həmçinin Alman fəlsəfəsinin inkişafında əhəmiyyətli bir fiqur olmuşdur. O, müasir fəlsəfi və psixoloji düşüncə üçün bir köprü yaratmışdır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Carl_Stumpf
https://plato.stanford.edu/archIves/spr2010/entries/stumpf/
https://plato.stanford.edu/entries/stumpf/
https://shs.cairn.info/revue-philosophia-scientiae-2015-3-page-23?lang=en
https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-94-017-4742-4_3
https://study.com/academy/lesson/carl-stumpf-psychology-phenomenology-contributions.html
https://psychclassics.yorku.ca/Stumpf/murchison.htm
Tarix : 13 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
