Bromizm - Brom və ya bromid birləşmələrinin həddindən artıq istifadəsi və ya məruz qalması nəticəsində yaranan bir zəhərlənmə vəziyyəti. Mahiyyəti Bu vəziyyət, əsasən, bromid dərmanlarının uzun müddətli istifadəsindən və ya bromla zəhərlənmiş məhsullara təmasdan yarana bilər. Bromizm, mərkəzi sinir sistemini, dəri və mədə-bağırsaq sistemini təsir edə bilən ciddi simptomlarla müşahidə olunur. Xəstəliyin genetikası Bromizm birbaşa genetik bir xəstəlik olmasa da, bəzi insanların bromidlərə qarşı daha həssas olması genetik amillərlə əlaqəli ola bilər. Məsələn, qaraciyər və ya böyrək funksiyalarının zəif olması, bromidin bədəndən atılmasını ləngidərək zəhərlənmə riskini artıra bilər. Tarix Bromizm, 19-cu əsrin sonlarında və 20-ci əsrin əvvəllərində bromid dərmanlarının geniş yayıldığı dövrdə daha çox müşahidə edilirdi. O vaxtlar bromidlər, epilepsiya, yuxusuzluq və narahatlıq kimi şikayətlərin müalicəsində istifadə olunurdu. Lakin, uzun müddətli istifadənin təhlükəli yan təsirləri aşkar edildikdən sonra bu dərmanların istifadəsi məhdudlaşdırıldı. Etimologiya "Bromizm" termini, "brom" (kimyəvi element) və "-izm" (vəziyyət və ya xəstəlik bildirən şəkilçi) sözlərindən yaranıb. Bu termin, bromun təsiri ilə yaranan patoloji vəziyyəti ifadə edir. Simptomlar 1. Mərkəzi sinir sistemi simptomları: Yaddaş itkisi, zehni qarışıqlıq, yorğunluq, halusinasiyalar, psixoz. 2. Dəri reaksiyaları: Səpgilər, qaşınma, dəri iltihabı. 3. Mədə-bağırsaq simptomları: Bulantı, qusma, iştahsızlıq. 4. Digər əlamətlər: Əzələ zəifliyi, koordinasiya pozğunluğu, nitq problemləri. Diaqnoz 1. Klinik müayinə: Simptomların qiymətləndirilməsi və bromid istifadəsi ilə bağlı anamnez. 2. Qan təhlilləri: Bromid səviyyəsinin ölçülməsi. 3. Sidik təhlilləri: Bromidin bədəndən atılma səviyyəsinin müəyyən edilməsi. Müalicə 1. Bromid istifadəsinin dayandırılması: Əsas müalicə yanaşmasıdır. 2. Qidalanmanın tənzimlənməsi: Duz qəbulunun artırılması, bromidin bədəndən atılmasını sürətləndirir. 3. Dərman müalicəsi: Simptomların yüngülləşdirilməsi üçün müvafiq dərmanlar tətbiq edilə bilər. 4. Dializ: Ağır hallarda, bromidin bədəndən sürətli şəkildə atılması üçün istifadə olunur. Proqnoz Bromizm, erkən diaqnoz və müalicə ilə uğurla aradan qaldırıla bilər. Lakin, uzunmüddətli məruz qalma hallarında mərkəzi sinir sistemində daimi zədələr yarana bilər. Statistika və epidemioloji məlumatlar Bromizm, əsasən, bromid dərmanlarının geniş istifadə edildiyi dövrlərdə daha çox müşahidə edilirdi. Müasir dövrdə bu vəziyyət nadir hallarda rast gəlinir, lakin bəzi sənaye sahələrində broma məruz qalan işçilər risk qrupunda ola bilər. Maraqlı faktlar 1. Bromidlər, keçmişdə epilepsiya müalicəsində geniş istifadə olunurdu, lakin daha təhlükəsiz dərmanların inkişafı ilə bu tətbiq azaldı. 2. Bromizm, 19-cu əsrdə "bromid psixozu" kimi tanınan vəziyyətlə əlaqələndirilirdi. 3. Son illərdə bromun ətraf mühitə təsiri və insan sağlamlığı üçün riskləri ilə bağlı araşdırmalar davam edir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Bromism
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31864868/
https://taylorandfrancis.com/knowledge/Medicine_and_healthcare/Neurology/Bromism/
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0735675722005071
https://www.rxlist.com/bromism/definition.htm
https://ohsu.elsevierpure.com/en/publications/bromism-from-excessive-cola-consumption-2
https://bmcvetres.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12917-021-02959-x
https://www.amjmed.com/article/S0002-9343(09)00954-1/fulltext
Tarix : 14 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
