Baroness Emma Orczy — Macar əsilli britaniyalı yazıçı, dramaturq və rəssam. Həyatı Emma Orczy 1865-ci ildə Macarıstanın Tarnaörs şəhərində zadəgan ailəsində anadan olub. Atası Baron FElix Orczy de Orci (1835–1892) tanınmış bəstəkar və dirijor, anası isə Countess Emma Wass de Szentegyed et Cege (1839–1892) idi. Ailəsi 1868-ci ildə kəndli üsyanından qorxaraq Budapeştə köçüb. Daha sonra Brüssel və Parisdə yaşadıqdan sonra 1880-ci ildə, Emma 14 yaşında ikən, ailə Londona köçüb. Burada Emma ingilis dilini öyrənib və sonradan bütün əsərlərini bu dildə yazıb. Orczy Londonun "Qərb London İncəsənət Məktəbi"ndə və "Heatherley İncəsənət Məktəbi"ndə təhsil alıb. Rəssamlıqla məşğul olub və bəzi əsərləri "Kral İncəsənət Akademiyası"nda sərgilənib. 1894-cü ildə Montague Barstow adlı ingilis illüstratorla evlənib. Cütlüyün yeganə övladı John Montague Orczy-Barstow 1899-cu ildə anadan olub (vəfatı 1969). Yaradıcılığı Baroness Orczy ədəbi karyerasına 1899-cu ildə “İmperatorun Şamdanları” (The Emperor's Candlesticks) romanı ilə başlayıb, lakin bu əsər uğur qazanmayıb. Onun ilk uğuru “Royal Magazine” jurnalında dərc olunan detektiv hekayələri ilə gəlib. 1903-cü ildə əri ilə birgə yazdığı “Qırmızı Pimpernel” pyesi Londonun "West End" teatrında tamaşaya qoyulub və böyük uğur qazanıb. 1905-ci ildə eyni adlı roman nəşr olunub və bu əsər onun dünya şöhrəti qazanmasına səbəb olub. “Qırmızı Pimpernel” Fransız İnqilabı dövründə keçir və Sir Percy Blakeney adlı ingilis zadəganın macəralarını təsvir edir. Sir Percy gündəlik həyatda sadəlövh bir aristokrat kimi görünsə də, əslində fransız aristokratlarını guillotinadan xilas edən cəsur və ağıllı qəhrəmandır. Bu obraz “gizli şəxsiyyətli qəhrəman” arxetipinin əsasını qoyub və sonradan Zorro, Batman kimi personajlara ilham verib. Orczy bu seriyaya ondan çox davam əsəri yazıb, o cümlədən “Mən Ödəyəcəm” (I Will Repay, 1906) və “Mamzelle Guillotine” (1940). O, həmçinin detektiv janrında da uğur qazanıb. “Scotland Yardın Leydi Mollysi” (Lady Molly of Scotland Yard, 1910) qadın detektiv obrazının erkən nümunələrindən biridir. “Küncdəki Yaşlı Adam” (The Old Man in the Corner) isə məntiqlə cinayətləri həll edən başqa bir məşhur personajdır. Siyasi görüşləri və fəaliyyəti Baroness Orczy aristokratiyanın üstünlüyünə inanan bir şəxs idi və Britaniya imperializmini dəstəkləyirdi. Birinci Dünya Müharibəsi zamanı o, “İngiltərə Qadınlarının Aktiv Xidmət Liqası”nı təsis edib və qadınları kişiləri hərbi xidmətə getməyə təşviq etməyə çağırıb. Bu təşkilata 20,000-dən çox qadın qoşulub. O, Sovet İttifaqına qarşı sərt mövqe tutub. Şəxsi həyatı Orczy əri Montague Barstow ilə uzun və xoşbəxt bir evlilik həyatı keçirib. Onların maliyyə vəziyyəti yaxşılaşdıqdan sonra Monte Karloda “Villa Bijou” adlı ev alıblar və burada İkinci Dünya Müharibəsini keçiriblər. Montague 1942-ci ildə Monte Karloda vəfat edib. Müharibədən sonra Orczy Londona qayıdıb və 1947-ci ildə burada “Həyat Zəncirindəki Bağlar” (Links in the Chain of Life) adlı memoarını nəşr etdirib. Həmin il, 12 noyabrda Londonda vəfat edib. Əsərləri “İmperatorun Şamdanları” (The Emperor's Candlesticks, 1899) — roman. “Qırmızı Pimpernel” (The Scarlet Pimpernel, 1905) — roman. “Mən Ödəyəcəm” (I Will Repay, 1906) — roman. “Scotland Yardın Leydi Mollysi” (Lady Molly of Scotland Yard, 1910) — detektiv hekayələr toplusu. “Mamzelle Guillotine” (1940) — roman. Ədəbiyyatda təsiri Baroness Orczy “Qırmızı Pimpernel” ilə superqəhrəman janrının əsasını qoyan yazıçılardan biri kimi tarixə düşüb. Onun əsərləri tarixi romantizm və macəra janrında yüksək atmosfer və dramatizm ilə seçilir. Əsərləri bir çox dillərə tərcümə olunub və teatr, kino və televiziyada dəfələrlə ekranlaşdırılıb.
https://en.wikipedia.org/wiki/Baroness_Orczy
https://www.encyclopedia.com/history/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/baroness-orczy
http://authorscalendar.info/orczy.htm
https://www.britannica.com/biography/Baroness-Emmuska-Orczy
https://www.portwashington.com/moveweb/Guidewrite/orczy.html
https://www.goodreads.com/author/show/2893961.Emmuska_Orczy
https://www.panmacmillan.com/authors/baroness-orczy/22439
Tarix : 13 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
