Bağlantısızlıq sindromu - Beyin yarımkürələri arasında və ya beyinin müxtəlif hissələri arasında informasiya axınının pozulması nəticəsində yaranan nevroloji pozuntu. Bu sindrom adətən beyindəki ağ maddə liflərinin (mielinli liflər) zədələnməsi, kəsilməsi və ya funksiyasını itirməsi ilə əlaqədardır, beyin bölgələri arasında əlaqə pozulduqda müxtəlif nevroloji simptomlar ortaya çıxır. Tarix İlk dəfə 19-cu əsrin sonlarında, 20-ci əsrin əvvəllərində nevroloqlar tərəfindən müşahidə edilmişdir. Fransalı nevroloq Paul Broca və alman nevroloq Carl Wernicke kimi alimlər beyin yarımkürələri arasındakı əlaqənin pozulmasının simptomlarını təsvir etmişdilər. 20-ci əsrdə amerikalı nevroloq Norman Geschwind bu sindromu daha ətraflı tədqiq edərək onun klinik təzahürlərini sistemləşdirmişdir. Geschwind bu sindromu "disconnection" (bağlantısızlıq) terminilə təsvir edən ilk alimlərdən biri olmuşdur. Səbəbləri Bu sindromun, travmatik beyin zədələnməsi, infarkt və ya insult, şişlər, multipl skleroz (MS), Alzheimer xəstəliyi kimi degenerativ xəstəliklər, beyin əməliyyatları zamanı liflərin kəsilməsi, anadangəlmə qüsurlar, infeksiyalar (beyin iltihabı kimi), genetik mutasiyalar, toksinlər və ya zəhərlənmələr kimi səbəbləri ola bilər. Simptomlar Simptomlara danışıq pozuntuları (afaziya), qəbuledici və ifadəedici funksiyaların pozulması, görmə pozuntuları (məsələn, korluq və ya vizual məlumatların emalında çətinlik), hərəkət koordinasiyasının pozulması (apraksiya), emosional və ya davranış dəyişiklikləri, yaddaş problemləri, diqqət çatışmazlığı, simmetrik olmayan simptomlar (bədənin bir tərəfində daha çox təsir) daxildir. Müalicə Müalicə əsas səbəbə yönəldilir. Fizioterapiya, dərman müalicəsi (mielin qatının bərpasına kömək edən dərmanlar), cərrahi əməliyyat (tumorların və ya zədələrin aradan qaldırılması), xüsusi terapiyalar (danışıq terapiyası, ergoterapiya, kognitiv davranış terapiyası), reabilitasiya proqramları (xəstənin gündəlik həyat fəaliyyətlərini bərpa etmək üçün) və innovativ müalicə üsulları (stem hüceyrə terapiyası, gen terapiyası) əsas müalicə üsullarına aiddir. Maraqlı faktlar - Bağlantısızlıq sindromu bəzən "split-brain" (bölünmüş beyin) fenomeni ilə qarışdırılır, lakin bu iki hal fərqlidir, split-brain xüsusi cərrahi əməliyyatlar (kallozotomiya) nəticəsində yaranır. - Bu sindrom bəzən yaradıcılıq və ya qeyri-adi qabiliyyətlərin ortaya çıxması ilə əlaqləndirilir, məsələn, bəzi xəstələr vizual və ya musiqi qabiliyyətlərində artım göstərə bilər. - Sindromla əlaqəli ən məşhur hallardan biri "alien hand syndrome" (əcnəbi əl sindromu) adlanır, bu zaman xəstənin bir əli digərindən müstəqil hərəkət edir və xəstə onu idarə edə bilmir.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9767123/
https://academic.oup.com/brain/article-abstract/128/10/2224/274721?redirectedFrom=fulltext
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0010945211001031
https://www.neurology.org/doi/10.1212/WNL.43.5.862
https://en.wikipedia.org/wiki/Disconnection_syndrome
https://brainaacn.org/disconnection-syndromes/
https://psycnet.apa.org/record/2008-12254-001
Tarix : 15 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
