Arthur Coleman Danto (1924-2013) - Amerikalı filosof, sənət tənqidçisi və professor. O, estetik nəzəriyyələri və müasir sənətə dair dərin analizləri ilə tanınır. Xüsusilə, "sənətin sonu" konsepsiyası və "sənət dünyası" anlayışı ilə sənət fəlsəfəsində böyük təsir buraxmışdır. Həyatı və karyerası Arthur Danto 1924-cü ildə ABŞ-ın Miçiqan ştatının Ann Arbor şəhərində anadan olmuşdur. O, İkinci Dünya Müharibəsi zamanı ABŞ Ordusunda xidmət etdikdən sonra təhsilini davam etdirmiş və Kolumbiya Universitetində fəlsəfə üzrə doktorluq dərəcəsi almışdır. Danto uzun illər Kolumbiya Universitetində professor kimi çalışmış və eyni zamanda The Nation jurnalında sənət tənqidçisi olmuşdur. Danto, sənət fəlsəfəsi ilə bağlı əsərləri ilə tanınır və XX əsr müasir sənət hərəkatlarını dərin şəkildə təhlil etmişdir. Fəlsəfi görüşləri Danto, sənət tarixindəki inkişafı nəzərə alaraq "sənətin sonu" anlayışını irəli sürmüşdür. O, hesab edirdi ki, sənət, artıq özünün mahiyyəti haqqında sualları cavablandırmaq üçün müəyyən bir mərhələyə çatmışdır və bu mərhələdən sonra yeni bir tarixi istiqamətə yönəlmişdir. Bu fikir, xüsusilə müasir sənətin, xüsusən də Andy Warhol kimi sənətçilərin pop-art əsərləri ilə sübut olunduğunu iddia edirdi. Dantonun fikrincə, bu nöqtədən sonra sənət artıq müəyyən bir üslub və texnika ilə məhdudlaşmır və tamamilə konseptual bir forma alır. Sənət dünyası ("Artworld") anlayışı Danto, "sənət dünyası" (Artworld) anlayışını irəli sürərək, bir obyektin sənət əsəri kimi qəbul olunmasının yalnız onun vizual və ya texniki xüsusiyyətlərinə deyil, həm də mədəni və nəzəri kontekstdəki mövqeyinə bağlı olduğunu qeyd edirdi. Bu konsepsiyaya görə, bir obyekt yalnız sənət icması (rəssamlar, kuratorlar, sənət tənqidçiləri və tamaşaçılar) tərəfindən sənət əsəri kimi qəbul edildikdə sənət olur. Məsələn, adi bir konserv qabı gündəlik həyatda heç bir sənət dəyəri daşımır, lakin Andy Warhol onu bir sənət obyekti kimi təqdim etdikdə və sənət dünyası bunu qəbul etdikdə, bu obyekt sənət əsərinə çevrilir. Əsərləri və təsiri Danto, sənət fəlsəfəsinə dair bir çox kitab və məqalələr yazmışdır. Onun ən mühüm əsərləri arasında bunlar var: - "The Transfiguration of the Commonplace" (1981) – Sənətin mahiyyəti və onun tərifləri haqqında əsas nəzəriyyələrini təqdim edir. - "After the End of Art" (1997) – Sənətin sonu və müasir sənətin inkişafı haqqında araşdırmalarını ehtiva edir. - "What Art Is" (2013) – Sənətin təbiəti və müasir sənətdəki yenilikləri araşdırır. Onun düşüncələri müasir sənət fəlsəfəsinə və estetika nəzəriyyəsinə dərin təsir göstərmişdir. Müasir sənət haqqında yeni yanaşmalar formalaşdıran Danto, sənətin nə olduğu və onun sərhədləri barədə akademik və sənət dünyasında geniş müzakirələrə səbəb olmuşdur. Arthur Danto, XX əsrin ən nüfuzlu sənət filosoflarından biri olmuşdur. O, sənət nəzəriyyələrinə yenilikçi yanaşmalar gətirmiş və sənət dünyasında köklü dəyişikliklərə səbəb olmuşdur. Onun konseptual yanaşmaları müasir sənət tənqidində və estetik fəlsəfədə mühüm rol oynamış və bu gün də aktual olaraq qalır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Arthur_Danto
https://ndpr.nd.edu/reviews/he-philosophy-of-arthur-c-danto/
https://www.artnews.com/art-in-america/features/arthur-danto-1924-2013-59567/
https://aesthetics-online.org/page/ArthurCDantoVAR
https://www.artforum.com/columns/arthur-c-danto-3-219369/
https://www.thenation.com/article/archive/remembering-arthur-danto/
https://www.nytimes.com/2013/10/28/arts/design/arthur-c-danto-a-philosopher-of-art-is-dead-at-89.html
Tarix : 22 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
