And qağayısı (Chroicocephalus serranus) - "Laridae" fəsiləsinin "Larinae" yarımfəsiləsinə aid quş növü. Bu növ Argentina, Boliviya, Çili, Kolumbiya, Ekvador və Peruda yayılmışdır. Taksonomiya və sistematika And qağayısı uzun müddət "Larus" cinsinə daxil edilmişdir. Genetik tədqiqatlar göstərmişdir ki, "Larus" cinsi parafiletikdir, buna görə də "Amerika Ornitologiya Cəmiyyəti", "Beynəlxalq Ornitologiya Komitəsi" və "Clements" taksonomiyası onu və digər 10 qağayı növünü "Chroicocephalus" cinsinə köçürmüşdür. Lakin "BirdLife International"-ın "Dünya Quşlarının Təlimat Kitabı" onları hələ də "Larus" cinsində saxlayır. Bütün sistemlər And qağayısının monotipik olduğu ilə razıdır. Təsvir And qağayısı 42–48 sm uzunluğunda və təxminən 480 qram ağırlığındadır; öz cinsinin daha iri nümayəndələrindən biridir. Erkək və dişi fərdlər eyni görünüşə malikdir. Çoxalma dövründə yetkin fərdlərin başlığı parlaq qara rəngdədir, gözün arxasında ağ aypara şəkilli ləkə var, bədəni əsasən ağ, beli boz rəngdədir və bəzən alt hissələrində çəhrayı rəngin izləri görünür. Quyruğu ağ rəngdədir. Qanadlarının üst tərəfi əsasən boz rəngdədir, üst qanad lələklərində ağ-qara-ağ-qara növbəli naxış var. Qanadlarının alt tərəfi açıq boz rəngdədir, xarici yarısı qaradır, lakin ən xarici üç üst qanad lələyində böyük ağ "güzgülər" var. Dimdiyi, ayaqları və pəncələri qəhvəyi-qara rəngdədir və qırmızımtıl çalarlara malikdir, gözlərinin iris hissəsi isə qəhvəyi rəngdədir. Çoxalma dövründən kənarda yetkin fərdlərin başı ağ, ayaqları isə qaradır. And qağayısı yetkin lələk örtüyünə iki ildə çatır. İlk ilində başında bəzi qara ləkələr, qanadlarında mürəkkəb qara-ağ naxış və quyruğunun ucuna yaxın qara zolaq olur. Yayılması və yaşayış mühiti And qağayısı bütün il boyu And dağlarında, Kolumbiyanın cənub-qərbindən Ekvador və Perunun mərkəzi hissələri, Boliviyanın qərbi, Çilinin şərqi və Argentinanın qərbindən Çilinin Aysén bölgəsinin şimal enliyinə qədər yayılmışdır. Bir çox fərd qışı Perunun mərkəzindən Çilinin şimalına qədər olan sahil ərazilərində keçirir, lakin bu fərdlərin yüksək dağlıq ərazilərdən və ya cənub hissədən gəldiyi məlum deyil. Bu növ Amazoniyanın Perudakı hissəsində və Argentinanın cənubunda səyyah kimi qeydə alınmışdır. Qidalanma Dağlıq ərazilərdə And qağayısı torpaq qurdları, həşəratlar, amfibiyalar, kiçik balıqlar və bəzən su quşlarının yumurtaları və balaları ilə qidalanır. Qışda xizək kurortlarında leş yeyir. Sahil boyunca isə tullantılar, balıq və dəniz onurğasızlıqları ilə qidalanır. Qida axtarışı üçün yeriyir, üzür və uçur. Çoxalma And qağayısı əsasən iyul və avqust aylarında çoxalır. Bəzən tək-tək çoxalsa da, adətən kiçik koloniyalarda yuva qurur. Çay kənarlarında, çay və göllərdəki adalarda yuva qurur. Bir dəfəyə adətən iki və ya üç yumurta qoyur, lakin bəzən bir və ya dörd yumurta da qoya bilər. İnkubasiya müddəti, balaların uçma vaxtı və valideyn qayğısının detalları məlum deyil. Səslər And qağayısının səsləri arasında "həyəcanlı, bəzən titrək 'yeeer' səsləri" və "xırıltılı 'raggh-aggh-keeaagh' və digər aşağı tonlu xırıltı səsləri" var. Status IUCN And qağayısını "ən az riskli" kimi qiymətləndirib. Geniş yayılma sahəsinə malikdir, lakin populyasiya ölçüsü və tendensiyası məlum deyil. Yaxın təhlükələr müəyyən edilməmişdir. "Növ ehtimal ki, zəifdir, böyük populyasiyaları yoxdur,çoxalma əraziləri uzaq yüksək dağlıq göllərdədir, lakin bir çoxu kənd təsərrüfatı təzyiqi və insan təsirləri ilə üzləşir."
https://ebird.org/species/andgul1
https://www.peruaves.org/laridae/andean-gull-chroicocephalus-serranus/
https://www.inaturalist.org/taxa/144503-Chroicocephalus-serranus
https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/andean-gull-larus-serranus/summary
https://www.oiseaux.net/birds/andean.gull.html
https://dibird.com/species/andean-gull/
https://www.10000birds.com/the-andean-gull.htm
https://faculty.ucr.edu/~chappell/INW/birds2AlcidsLarids/Andeangull.shtml
http://www.arthurgrosset.com/sabirds/andeangull.html
https://www.ross.no/2012/11/12/andean-gull-chroicocephalus-serranus/
https://birdscolombia.com/2019/03/29/gaviota-andina-andean-gull-chroicocephalus-serranus/
https://www.medwaterbirds.net/page.php?id=11
https://en.wikipedia.org/wiki/Andean_gull
Tarix : 27 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
