Anatoly Alexeyevich Karatsuba (1937-ci ildə anadan olub) — Rusiya riyaziyyatçısı və alqebra və kompleks analiz sahələrindəki mühüm tədqiqatları ilə məşhurdur. O, xüsusilə çoxmənalı funksiyalar, racional funksiyalar, sahə nəzəriyyəsi və hesablama riyaziyyatı sahələrindəki işləri ilə tanınır. Karatsuba həmçinin sürətli çoxmənalı hesablama və qarışıq funksiyalar sahələrində əhəmiyyətli töhfələr vermişdir. Həyatı və təhsili Anatoly Karatsuba 1937-ci ildə Sankt-Peterburq şəhərində anadan olub. O, Sankt-Peterburq Dövlət Universitetində təhsil almış və burada riyaziyyat üzrə mütəxəssislik diplomu qazanmışdır. Gənclik illərindən etibarən alqebra və funksional analiz sahələrinə maraq göstərən Karatsuba, Sovet İttifaqının ən tanınmış riyaziyyatçıları ilə əməkdaşlıq edərək, öz elmi tədqiqatlarını inkişaf etdirmişdir. Elmi fəaliyyəti və karyerası Anatoly Karatsuba əsasən kompleks analiz və hesablama riyaziyyatı sahələrində tanınır. Onun tədqiqatları çoxmənalı funksiyalar və onların analizi üzərində qurulub. Lakin, onun ən məşhur işi Karatsuba çoxaltma alqoritmasıdır. Bu alqoritma, böyük ədədləri çoxaltmaq üçün istifadə olunan ən sürətli metodlardan biridir və müasir hesablama riyaziyyatının əsas alətlərindən biridir. Karatsuba alqebrik çoxaltma alqoritması 1960-cı illərdə Anatoly Karatsuba, böyük ədədləri sürətlə çoxaltmaq üçün bir metod təklif etdi. Karatsuba alqoritması, iki n-tərəfli ədədi çoxaltmanın klassik üsulundan daha sürətli işləyir. Ənənəvi çoxaltma üsulunda iki n-saylı ədədin çoxaldılması üçün O(n^2) əməliyyatı tələb olunur, lakin Karatsuba alqoritması bu əməliyyatı O(n^log2(3)) — təxminən O(n^1.585)-ə endirir. Bu, çox böyük ədədlərin çoxaldılmasında mühüm təkmilləşmədir və müasir kompüter elmlərində çox geniş tətbiq tapmışdır. Çoxmənalı funksiyalar və kompleks analiz Anatoly Karatsuba həmçinin çoxmənalı funksiyalar və kompleks analiz sahələrində də işlər aparmışdır. O, bu sahədəki tədqiqatlarında funksiyaların xüsusi növləri və onların xüsusiyyətlərini araşdırmış, analitik və topoloji xüsusiyyətləri üzərində mülahizələr irəli sürmüşdür. Bu sahələrdəki işləri riyaziyyatın bir çox sahəsində nəzəri inkişaflara gətirib çıxarmışdır. Əsas əsərləri Anatoly Karatsuba çoxsaylı elmi məqalələrin müəllifidir və bir neçə əhəmiyyətli kitabı vardır. Bunlardan bəziləri: "Multidimensional Complex Analysis" — Bu kitabda Karatsuba çoxmənalı funksiyalar və kompleks analiz barədə nəzəriyyələri təqdim edir. O, kompleks analiz sahəsinin müxtəlif aspektlərini araşdırır və bu sahənin əsas anlayışlarını açıq şəkildə izah edir. "Algebraic Methods for Large Numbers" — Bu əsər, Karatsubanı məşhur edən çoxaltma alqoritmaları barədə nəzəriyyələri təqdim edir və böyük ədədlərin çoxaldılması sahəsindəki metodları ətraflı izah edir. "Computational Methods in Algebra" — Bu kitabda Karatsuba hesablama riyaziyyatına dair nəzəriyyələri təqdim edir, xüsusən də alqebra və çoxmənalı funksiyalar sahələrindəki tətbiqləri. Təsiri və mirası Anatoly Karatsuban riyaziyyatın hesablama sahəsində mühüm bir təsirə sahibdir. Karatsuba alqoritması yalnız nümunəvi hesablama riyaziyyatında, həmçinin kriptografiya, şəbəkə protokolları, təsadüfi qrafiklər və hesablama intensiv tətbiqləri sahələrində də geniş istifadə olunur. Karatsuba alqoritması çoxsaylı yüksək texnologiyalı sahələrdə, xüsusən kümelenmiş hesablama və sürətli analiz kimi məsələlərdə tətbiq edilir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Anatoly_Karatsuba
https://www.cs.cmu.edu/afs/cs/academic/class/15251-f03/Site/Biographies/karatsuba.htm
https://www.wikidata.org/wiki/Q487620
https://homepage.mi-ras.ru/~karatsuba/index_e.html
https://dblp.org/pid/163/5874
https://www.mathgenealogy.org/id.php?id=87931
https://www.goodreads.com/author/list/2086673.Anatoly_A_Karatsuba
Tarix : 4 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
