Anatoly Fomenko (1945-ci il doğulub) - Rus tarixçisi, riyaziyyatçı və yeni tarix anlayışları ilə məşhur olan alimdir. O, xüsusən "Yeni tarix nəzəriyyəsi" və "Tarixin yenidən yazılması" mövzularında apardığı qeyri-adi araşdırmalar ilə tanınır. Fomenko, ənənəvi tarix nəzəriyyələrini tənqid edir və tarixə fərqli bir yanaşma təklif edir. Həyatı və təhsili Anatoly Fomenko 1945-ci ildə Sovet İttifaqının Orenburq şəhərində anadan olmuşdur. O, təhsilini Moskva Dövlət Universitetində almış və burada riyaziyyat ixtisası üzrə bakalavr və magistr dərəcələrini tamamlamışdır. Fomenko, həmçinin Moscow Institute of Applied Mathematicsdə çalışmışdır. Fomenko tarix elmlərinə olan marağını universitetdən sonra inkişaf etdirmiş və bu sahəyə nəzəri və praktiki yanaşmalarını tətbiq etməyə başlamışdır. O, tarix elmi ilə yanaşı, riyaziyyat və statistik metodları tarix araşdırmalarında tətbiq etməyə başlamışdır. Elmi fəaliyyəti və karyerası Fomenko riyaziyyatçı olaraq başlamış və uzun illər Sovet İttifaqı və Rusiyada riyaziyyat sahəsində müxtəlif tədqiqatlar aparmışdır. Lakin sonradan o, tarix elmi ilə maraqlanmağa başlamışdır. Fomenko, xüsusən kronologiya, tarix metodologiyası və tarixin yenidən yazılması ilə əlaqədar tədqiqatlar aparmışdır. Fomenko, ənənəvi tarix nəzəriyyələrinin doğruluğunu şübhə altına almış və bu sahədə radikal iddialar ortaya qoymuşdur. O, klassik tarix yazılarının müxtəlif "falsifikasiyalar" və təhvil verilmə proseslərinə məruz qaldığını iddia edərək, tarixə yeni bir yanaşma formalaşdırmağa çalışmışdır. Yeni tarix nəzəriyyəsi Fomenko, tarixçilərin ənənəvi metodlarından fərqli olaraq astronomik, matematik və statistik metodları istifadə edərək, tarix kitablarını yenidən yazmağı təklif edir. O, astronomik müşahidələr, kronoloji uyğunluq və tarixi dövrlər arasındakı əlaqələri nəzərə alaraq, dünyanın tarixinə yeni bir yanaşma təqdim edir. Fomenko, xüsusən orta əsr tarixinin çox hissəsinin yanlış olduğunu və bu dövrün böyük hissəsinin əslində digər dövrlərdən götürüldüyünü irəli sürmüşdür. O, əsasən Qədim Roma, Yunanıstan və Orta Əsr Avropası tarixini müxtəlif metodlarla təhlil edərək, bu dövrün əsas tarixlərini şübhə altına alır. Kronologiya və falsifikasiya iddiaları Fomenko, mövcud tarix yazılarının bir çoxunun falsifikasiya olunduğunu və tarixi hadisələrin təhrif edildiyini iddia edir. O, bəzi böyük tarixi şəxsiyyətlərin və hadisələrin əslində daha sonra meydana gəldiyini irəli sürür. Fomenko, tarixdəki bir çox məşhur hadisələrin, xüsusilə Roma İmperiyası və Orta əsr Avropası ilə bağlı mübahisəli və yenidən yazılması lazım olan məqamlar olduğunu iddia edir. Fomenko, beləliklə, təsadüfi oxşarlıqlar və astronomik analizlər vasitəsilə tarixi dövrləri yenidən qiymətləndirərək, böyük zaman intervalının əslində falsifikasiya edildiyini irəli sürür. Bu yanaşma, xüsusilə Antik Roma və Yunanıstanın tarixinin təhrif olunduğu və əslində çox daha yaxın dövrlərə aid olduğu kimi radikal fikirlərə səbəb olmuşdur. Əsas əsərləri Fomenko, öz tədqiqatlarını və nəzəriyyələrini bir neçə əsas əsərində təqdim etmişdir: "Tarixin Yeni Yanaşması" (New Chronology) — Bu əsərdə Fomenko, ənənəvi tarix yazılarının düzgünlüyünü şübhə altına alır və astronomik və riyazi metodlar vasitəsilə tarixin yenidən yazılmasını təklif edir. "Orta Əsr Tarixinin Yenidən Yazılması" — Bu kitabda Fomenko, Orta Əsr tarixinin ənənəvi qəbul edilmiş dövrlərinin təhrif edildiyini və bu dövrlərin əslində fərqli vaxtlarda baş verdiyini irəli sürür. "Romanın Tarixi və Qədim Yunanıstan" — Fomenko bu əsərində Roma və Yunanıstanın tarixi barədə özünəməxsus yanaşmalarını və mübahisəli fikirlərini ortaya qoyur. Təsiri və mirası Anatoly Fomenko, özünün Yeni Tarix Nəzəriyyəsi ilə çox mübahisələrə səbəb olmuşdur. Onun işləri, xüsusən kronologiya və tarix metodologiyası ilə əlaqədar radikal yanaşmalar təklif etdiyi üçün ənənəvi tarixçilər tərəfindən çox tənqid edilmişdir. Lakin, eyni zamanda, Fomenko nəzəriyyəsi bəzi alternativ tarixçilər və araşdırmaçılar tərəfindən qəbul edilmiş və tədqiq edilmişdir. Fomenkonun irsi, tarix elmi ilə maraqlananlar üçün provokativ və qeyri-adi yanaşmalar təklif etməyə davam edir. O, tarixin yazılmasında yeni yanaşmaların vacibliyini vurğulamaqla yanaşı, ənənəvi tarixçilik və bu sahədəki normativ yanaşmaların tənqidinə davam edir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Anatoly_Fomenko
https://www.wikidata.org/wiki/Q158465
https://www.goodreads.com/author/show/14172660.Anatoly_Fomenko
https://www.mathgenealogy.org/id.php?id=59795
https://virtualmathmuseum.org/mathart/ArtGalleryAnatoly/Anatolyindex.html
https://books.google.com/books/about/The_Issue_with_Chronology.html?id=9yRHtAEACAAJ
https://althistory.fandom.com/wiki/Fomenko
Tarix : 4 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
