Amerika ağ qutanı (Pelecanus erythrorhynchos) - "Pelecaniformes" dəstəsinə aid böyük su quşu. Şimali Amerikanın daxili bölgələrində çoxalır, qışda isə cənuba və sahil bölgələrinə, Kosta Rikaya qədər miqrasiya edir. Taksonomiya Amerika ağ qutanı ilk dəfə 1789-cu ildə alman təbiətşünası Johann Fridrix Gmelin tərəfindən Karl Linneyin "Systema Naturae" əsərinin genişləndirilmiş nəşrində təsvir edilmişdir. Gmelin onu "Pelecanus" cinsinə daxil edərək "Pelecanus erythrorhynchos binominal" adını vermişdir. Gmelin təsvirini 1785-ci ildə ingilis ornitoloq Con Latham tərəfindən təsvir edilmiş "kələ-kötür dimdikli qutan" əsasında hazırlamışdır. Latham Nyu-York və Hudson Körfəzi bölgəsindən Londona gətirilmiş üç nümunəyə əsaslanmışdır. Elmi adı "qırmızı dimdikli dələquşu" mənasını verir və latın dilindəki "Pelecanus" (dələquşu) ilə qədim yunan sözləri olan "erythros" (qırmızı) və "rhynchos" (dimdik) sözlərindən törəmişdir. Bu növ monotipikdir, yəni heç bir yarımnövü tanınmır. Təsvir Amerika ağ qutanı, ümumi uzunluğuna görə Şimali Amerikanın ən uzun quşlarından biri olan trombabit qu quşu ilə rəqabət aparır. Uzunluğu təxminən 130–180 sm, erkəklərin dimdiyi 290–390 mm, dişilərin dimdiyi isə 260–360 mm arasında dəyişir. Qanadları ilə birlikdə uzunluğu 240–300 sm arasındadır. Bu növ, Kaliforniya kondorundan sonra Şimali Amerikanın ən böyük orta qanad sahəsinə malikdir. Çəkisi 3,5–13,6 kq arasında dəyişir, lakin adətən 5,0–9,1 kq arasındadır. Tükləri demək olar ki, tamamilə parlaq ağ rəngdədir, yalnız uçuş zamanı görünən qara ilk və ikinci dərəcəli lələklər istisnadır. Çoxalma mövsümündə dimdik, göz ətrafındakı dəri və ayaqlar parlaq narıncı rəngdə olur. Hər iki cinsin dimdiyində çoxalma mövsümündə keratinöz "buynuz" inkişaf edir. Bu, dqutanalrın səkkiz növündən yalnız birinə xas xüsusiyyətdir. Çoxalma mövsümündən kənarda çılpaq dəri hissələri solğunlaşır. Yayılması və ekologiya Amerika ağ qutanı Şimali Amerikanın daxili bölgələrindəki şirin və şor sulu göllərdəki adalarda koloniyalarla çoxalır. Ən şimal koloniyası Alberta və Şimal-Qərb əraziləri arasındakı Slave çayının adalarında yerləşir. Qışda Sakit okean və Meksika körfəzi sahillərində, Kaliforniya və Floridadan Kosta Rikaya qədər, həmçinin Missisipi çayı boyunca müşahidə edilir. Qidalanma Amerika ağ qutanları qəhvəyi qutanlardan fərqli olaraq yemək üçün suya dalış etmir. Əvəzində üzərkən ovunu tutur. Hər quş gündə 1,8 kq çox yemək yeyir. Balıqların ölçüsü xərçəngkimilərdən tutmuş 1,6 kq balıqlara qədər dəyişir. Çoxalma Bu quşlar kolonial çoxalır və bir koloniyada 10.000 cütə qədər quş ola bilər. Çoxalma mövsümündə həm erkək, həm də dişi fərdlərin dimdiyində "buynuz" inkişaf edir. Yuva yerdə qazılmış dayaz çökəklikdən ibarətdir. Dişi adətən 2–3 yumurta qoyur. Hər iki valideyn təxminən bir ay müddətində yumurtaları qoruyur. Status və qorunma Bu növ 1918-ci ilin "Köçəri Quşlar Müqaviləsi" ilə qorunur. "Kaliforniya Balıq və Oyun Departamenti" tərəfindən "Xüsusi Diqqət Tələb Edən Növ" kimi qeydə alınıb. Ümumilikdə isə "IUCN" tərəfindən "Nəzarətdən kənar" kimi qiymətləndirilir. Məskunlaşma sahələrinin itirilməsi ən böyük problemdir. İnsan təsiri ilə bağlı itkilər arasında balıqçılıq avadanlıqlarına dolanma, qayıq fəaliyyəti və ovçuluq da daxildir.

İstinadlar

https://www.allaboutbirds.org/guide/American_White_Pelican/overview

https://ebird.org/species/amwpel

https://nhpbs.org/natureworks/whitepelican.htm

https://abcbirds.org/bird/american-white-pelican/

https://fieldguide.mt.gov/speciesDetail.aspx?elcode=ABNFC01010

https://www.audubon.org/field-guide/bird/american-white-pelican

https://myodfw.com/wildlife-viewing/species/american-white-pelican

https://mdc.mo.gov/discover-nature/field-guide/american-white-pelican

https://gf.nd.gov/wildlife/id/shorebirds/white-pelican

https://www.dnr.state.mn.us/rsg/profile.html?action=elementDetail&selectedElement=ABNFC01010

https://wildlife-species.canada.ca/bird-status/oiseau-bird-eng.aspx?sY=2014&sL=e&sM=a&sB=AWPE

https://txtbba.tamu.edu/species-accounts/american-white-pelican/

https://dnr.illinois.gov/education/wildaboutpages/wildaboutbirds/wildaboutbirdspelicans/wabamericanwhitepelican.html

https://www.tn.gov/twra/wildlife/birds/waterbirds/american-white-pelican.html

https://www.birdweb.org/birdweb/bird/american_white_pelican

https://www.fws.gov/species/american-white-pelican-pelecanus-erythrorhynchos

https://www.borealbirds.org/bird/american-white-pelican

https://animaldiversity.org/accounts/Pelecanus_erythrorhynchos/

https://wdfw.wa.gov/publications/02299

https://animalia.bio/index.php/american-white-pelican#google_vignette

https://www.inaturalist.org/taxa/4334-Pelecanus-erythrorhynchos

https://mnbirdatlas.org/species/american-white-pelican/

https://en.wikipedia.org/wiki/American_white_pelican

https://www.wildlifedepartment.com/wildlife/field-guide/birds/american-white-pelican

Tarix : 27 yanvar 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.