Alice Ball (1892–1916) - ABŞ-ın ilk Afrikalı-Amerikalı kimyaçı qadınlarından biridir və xüsusi olaraq leproziya (cüzam) müalicəsindəki töhfələri ilə tanınır. Ball, hələ gənc yaşlarında olan bu müasir dövrə qədər çox əhəmiyyətli işlər görmüş və tibbi elmdə iz qoymuşdur. Onun Ball proseduru adlı metodu, cüzamın müalicəsi üçün istifadə edilən ilk effektiv müalicə üsullarından biri olmuş və təəssüf ki, həyatı çox erkən sona yetmişdir. Həyat və təhsil Alice Ball, 1892-ci ildə Hawaiidə anadan olmuşdur. O, gənc yaşlardan etibarən elmi fəaliyyətə böyük maraq göstərmiş və xüsusilə kimya sahəsində güclü bir potensiala malik olduğunu göstərmişdir. Ball, Hawaii Universitetində təhsil almış və kimya üzrə bakalavr dərəcəsini qazandıqdan sonra, bu sahədəki təhsilini davam etdirmək üçün California Universitetinə keçmişdir. Alice Ball, kimya üzrə yüksək təhsilini başa vurduqdan sonra, Hawaii Universitetində müəllim olaraq işləməyə başlamış və burada həm də təcrübə keçərək akademik sahədə özünü tanıtmışdır. Onun elmi bacarıqları və tədqiqatları sürətlə diqqət çəkmiş və o, çox gənc yaşlarında böyük tədqiqatların müəllifi olmuşdur. Cüzamın müalicəsi və Ball proseduru Alice Ball, leproziya (cüzam) müalicəsi üzərində apardığı tədqiqatlarla geniş tanınmışdır. Cüzam, uzun müddət boyunca müalicəsi olmayan və ciddi sosial damğalara səbəb olan bir xəstəlik idi. 1915-ci ildə, Hawaii Universitetində kimya üzrə işini davam etdirərkən, Alice Ball, cüzamın müalicəsi üçün effektiv bir üsul tapmaq üçün tədqiqatlara başlamağa qərar verdi. Ball, cüzamın müalicəsində istifadə edilən maddələrdən biri olan chaulmoogra yağı üzərində çalışırdı. Chaulmoogra yağı, o dövrdə cüzamın müalicəsində istifadə edilən ənənəvi bir vasitə idi, amma dərman forması bədənə uyğun olmadığı üçün effektli deyildi. Ball, bu yağın daha effektiv şəkildə bədənə daxil olması üçün bir injektə edilə bilən formaya gətirilməsini təklif etdi. O, chaulmoogra yağını kimyəvi olaraq işləyərək, onun maddələrini bioloji cəhətdən daha yaxşı udulabilən və injektə edilə bilən formaya salmağı bacardı. Bu prosedura sonradan Ball proseduru adı verilmişdir. Ballın kəşfi, cüzamın müalicəsində böyük bir irəliləyiş olmuş və bu üsul on illər boyu effektiv şəkildə istifadə edilmişdir. O dövrün tibbi aləmindəki ən böyük töhfələrdən biri olan bu üsul, yüzlərlə insanın həyatını qurtarmışdır. Ölümü və irsi Alice Ball hələ 24 yaşında olarkən, 1916-cı ildə aniden vəfat etmişdir. Onun ölümünə səbəb ola biləcək bir neçə ehtimal irəli sürülür, lakin dəqiq səbəb məlum deyil. Onun gənc yaşda itirilməsi, elmi dünya üçün böyük bir itkidir, çünki o, cüzamın müalicəsində daha çox irəliləyişlər edə bilərdi. Alice Ballın ölümündən sonra Ball proseduru uzun bir müddət tibbi praktikada istifadə olunmuş və xəstələrə fayda vermişdir. Bununla belə, onun adı uzun müddət unudulmuş, çünki tədqiqatlarının və kəşflərinin çoxu ona deyil, başqalarına aid edilmişdir. Lakin sonradan, Alice Ball’ın adı öz haqqı ilə yenidən xatırlanmışdır və onun cüzamın müalicəsindəki əvəzsiz töhfəsi tədricən tanınmağa başlamışdır. Təsiri və mirası Alice Ball, cüzamın müalicəsindəki kəşfi ilə yalnız bir tibbi inqilab yaratmaqla kifayətlənməmiş, həm də Afrikalı-Amerikalı qadınların elmdə və tibb sahəsində daha çox yer tutmalarının önünü açmışdır. Onun kəşfi, gələcək kimyaçı və tibbi tədqiqatçılar üçün böyük bir ilham mənbəyi olmuşdur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Alice_Ball
https://scientificwomen.net/women/ball-alice-121
https://oumnh.ox.ac.uk/learn-alice-ball
https://www.uhfoundation.org/impact/students/woman-who-changed-world
https://www.nytimes.com/2023/04/08/obituaries/alice-ball-overlooked.html
https://www.lshtm.ac.uk/aboutus/introducing/history/behind-frieze/alice-augusta-ball
https://kids.britannica.com/kids/article/Alice-Ball/634736
Tarix : 27 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
