Alfred Schütz (1899–1959) - Avstriyalı-Amerikalı sosial fəlsəfəçi. O, xüsusilə sosial həyatın fenomenoloji təhlilinə, insanların gündəlik həyat təcrübələrinin strukturlarına dair dərin analizlərə önəm vermişdir. Schütz, Edmund Husserl və Max Weberin təsirlərindən faydalanaraq, sosial dünyamızın subyektiv və fenomenoloji təhlilinə dair əsaslı töhfələr vermişdir. Həyatı və təhsili Alfred Schütz 1899-cu ildə Vyana, Avstriyada anadan olmuşdur. O, ilk olaraq hüquq və iqtisadiyyat sahələrində təhsil almış, daha sonra fəlsəfə və sosial elmlər sahələrində də maraqlanmışdır. Schütz, Edmund Husserlin fenomenologiya məktəbindən təsirlənmiş və bu yanaşmanı sosial təcrübə və gündəlik həyatın təhlilinə tətbiq etmişdir. Schütz, mühacirət edərək 1939-cu ildən sonra ABŞ-da yaşamış və burada sosial elmlər sahəsində fəaliyyətini davam etdirmişdir. Fəlsəfi yanaşmalar Schütz, fenomenologiya və sosial təcrübə arasında bir körpü qurmağa çalışmışdır. Onun fəlsəfəsi, insanların gündəlik həyat təcrübələrinin necə strukturlandığını və bu təcrübələrin subyektiv həqiqətləri necə yaradığını araşdırır. Schütz, Max Weberin anlayışlı sosial elmlər anlayışını inkişaf etdirərək, insanların sosial dünyada və gündəlik həyatlarında necə bir-biri ilə əlaqədə olduqlarını izah etməyə çalışmışdır. Fenomenologiya və sosial dünya Schütz, Husserlin fenomenologiyasını sosial təcrübə üzərində tətbiq edərək, insanların gündəlik həyatlarında necə subyektiv dünyalar qurduqlarını araşdırmışdır. O, sosial dünyanın obyektiv və subyektiv təcrübələrdən ibarət olduğunu, insanların gündəlik həyatlarını başa düşmək üçün bu təcrübələrin dərin təhlilinin vacib olduğunu qeyd etmişdir. Schützə görə, gündəlik həyatda insanlar, bir-birilərinin təcrübələrinə müəyyən anlamlar və strukturlar qatarak, bir həyat dünyası yaradırlar. Bu həyat dünyası, həm fərdi, həm də sosial təcrübələrin qarşılıqlı əlaqəsi ilə formalaşır. Schütz bu yanaşmada **"təcrübə dünyası"**nın strukturunu və necə bir-birinə bağlandığını açıqlamışdır. Birləşmiş mənlik və sosial həyat Schütz, insanların sosial əlaqələrinin necə formalaşdığını və bu əlaqələrin insanların öz mənliklərini necə təcrübə etdiklərini təsvir etmişdir. O, sosial əlaqələrin yalnız hər kəsin öz mənliyini digər insanlarla əlaqə quraraq başa düşməsi ilə mümkün olduğunu vurğulamışdır. İnsanlar, başqalarının mövqeyindən dünyanı necə gördüklərini təxmin edərək, sosial əlaqə və əməkdaşlıq qururlar. Əsərləri Alfred Schütz bir çox fəlsəfi və sosial elmi əsər yazmışdır. Ən tanınmış əsərləri arasında: "The Phenomenology of the Social World" (1932) – Bu əsərində Schütz, fenomenologiya və sosial dünyanı birləşdirərək, sosial təcrübələrin subyektiv təhlilinə dair geniş izahlar təqdim edir. "Collected Papers I: The Problem of Social Reality" (1953) – Schütz burada sosial həqiqətin necə formalaşdığını, sosial dünya və insanların bu dünyada necə yerləşdiyini araşdırmışdır. "The Structures of the Life-World" (1973, ölümündən sonra nəşr edilmişdir) – Bu əsərində Schütz, gündəlik həyatın strukturlarını fenomenoloji bir baxışla izah edir. Təsiri və irsi Alfred Schütz, sosial fenomenologiya və sosial elmlər sahələrində böyük bir təsir yaratmışdır. Onun işləri, Max Weberin verstehen (anlayış) yanaşmasına əsaslanaraq sosial dünyanın subyektiv təcrübələrini izah etməyə çalışmışdır. Schütz, sosial əlaqələrin və insanların gündəlik həyatlarında qurduqları məna və strukturların fəlsəfi və sosial elmi açıqlamalarını təklif etmişdir. Onun fəlsəfəsi, həm sosial elmlər, həm də humanitar elmlər sahələrində tətbiq edilmiş və müasir sosial elmlərin əsas fəlsəfi təməlini inkişaf etdirmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Alfred_Sch%C3%BCtz
https://www.schutzcircle.org/
https://tr.wikipedia.org/wiki/Alfred_Sch%C3%BCtz
https://culture.pl/en/artist/alfred-schutz
https://www.britannica.com/biography/Alfred-Schutz
https://arpi.unipi.it/bitstream/11568/778345/1/A%20brief%20intellectual%20Biography%20of%20Alfred%20Schutz.pdf
https://plato.stanford.edu/entries/schutz/
Tarix : 13 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
