Alexander Kovalevsky (1840–1901) — Rus zooloqu, embriologiya, evolusiya nəzəriyyəsi və anatomiyaya dair apardığı əsaslı tədqiqatlarla tanınan bir alim. O, xüsusən embriogenez (hüceyrələrin inkişafı və orqanizmin təkamülü) və müxtəlif canlıların inkişaf mərhələlərini araşdırmaq sahəsindəki elmi işləri ilə məşhurdur. Kovalevsky, evolusiya və embriologiya sahələrində mühüm kəşflər edərək bu sahələrin inkişafında əvəzsiz rol oynamışdır. Həyatı və təhsili Alexander Kovalevsky 1840-cı ildə Rusiyanın Sankt-Peterburq şəhərində doğulmuşdur. O, təhsilini Sankt-Peterburq Universitetində almış və burada zoologiya və embriologiya üzrə təhsilini davam etdirmişdir. Kovalevsky, çox gənc yaşlarından təbiət elmlərinə maraq göstərmiş və xüsusilə embriologiya ilə bağlı tədqiqatlar aparmağa başlamışdır. Təhsilini başa vurduqdan sonra Kovalevsky, bir müddət xaricdə, xüsusən Almaniyada və Fransada təbiət elmləri üzrə araşdırmalar aparmış və orada tanınmış alimlərlə əməkdaşlıq etmişdir. Onun təhsil aldığı dövrdəki əsas elmi təsirçi alimlərdən biri Karl von Baer olmuşdur, bu alim də embriologiya sahəsindəki irəliləyişlərə böyük töhfələr vermişdir. Elmi fəaliyyəti Kovalevskynin elmi fəaliyyəti əsasən embriologiya və evolusiya sahələrindəki kəşfləri ilə əlaqəlidir. Onun ən mühüm töhfələrindən biri, embriogenez prosesinin daha yaxşı başa düşülməsi üçün apardığı tədqiqatlardır. Kovalevsky, müxtəlif heyvanların embriyo inkişafını dərindən öyrənmiş və bu inkişafın növlər üzrə qarşılıqlı əlaqələrini araşdırmışdır. O, həmçinin evolusiya nəzəriyyəsi sahəsində də bir sıra fundamental tapıntılar əldə etmişdir. Kovalevsky, embrion inkişafının növ müxtəlifliyini izah etmək üçün ilk dəfə olaraq evrimsel yanaşmalar tətbiq etmişdir. Bu yanaşma, sonrakı dövrlərdə Darvinin təbii seçmə nəzəriyyəsi ilə əlaqələndirilərək evrimə dair daha geniş anlayışların yaranmasına səbəb olmuşdur. Kovalevskynin ən əhəmiyyətli elmi kəşflərindən biri, suda yaşayan orqanizmlərin təkamülü və embrion inkişafının xüsusiyyətləri ilə bağlı apardığı işlərdir. O, müxtəlif heyvan növlərinin embriyonal inkişafını müqayisə edərək bu proseslərin evrimlə əlaqəsini anlamağa çalışmışdır. Ən məşhur kəşfləri Kovalevskynin ən məşhur kəşfi embrionların inkişafının qarşılıqlı əlaqəsi ilə bağlı apardığı tədqiqatlardır. O, ilk dəfə olaraq, embriyonal inkişaf mərhələlərinin müxtəlif növlər arasında necə eyni və ya fərqli şəkildə inkişaf etdiyini göstərmişdir. Bu, təkamül nəzəriyyəsi və həyatın yaranışı ilə bağlı yeni fikirlərin ortaya çıxmasına səbəb olmuşdur. Təsiri və mirası Alexander Kovalevskynin elmi fəaliyyəti, embriologiya və evolusiya sahələrindəki ən mühüm töhfələrdən biridir. O, embriyonal inkişafın növ müxtəlifliyi ilə əlaqəsini başa düşməklə, Darvinin evolusiya nəzəriyyəsi ilə uyğunlaşdırılmasına kömək etmişdir. Kovalevskynin işləri, təkamül və genetik irsiyyət sahələrində gələcək tədqiqatlara istiqamət vermiş və müasir zoologiya və biologiya sahələrində irəliləyişlərə səbəb olmuşdur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Alexander_Kovalevsky
https://www.britannica.com/biography/Aleksandr-Onufriyevich-Kovalevsky
https://www.wikidata.org/wiki/Q560321
https://www.artstation.com/alexkovalevsky
https://jnnp.bmj.com/content/66/5/680
https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803100043200
https://www.researchgate.net/figure/Alexander-Onufrievitch-Kowalevsky-1840-1901-A-Kowalevskys-photograph-taken-in-the_fig1_11172241
Tarix : 3 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
