Ahmed Ali (1 iyul 1910 – 14 yanvar 1994) - Pakistanlı roman yazarı, şair, tənqidçi və tərcüməçi. Ümumi məlumat O, “Twilight in Delhi” (Dehlidə Alatoran, 1940) adlı ilk ingilis dilindəki romanı ilə tanınır və müasir Urdu qısa hekayəsinin pionerlərindən biridir. Ali Hindistanın müsəlman mədəniyyətini və Britaniya müstəmləkəçiliyinin təsirlərini əks etdirən əsərləri ilə məşhurdur. O, həmçinin Quranın müasir ingilis-urdu tərcüməsini (1988) hazırlamışdır. Həyatı Ahmed Ali 1910-cu il iyulun 1-də Britaniya Hindistanının Dehli şəhərində anadan olmuşdur. Atası Syed Shujauddin dövlət qulluqçusu, anası Ahmad Kaniz Asghar Beg isə evdar qadın idi. Beş yaşında Quran öyrənməyə başlayan Ali əvvəlcə Mirzapur və Azamgarhdakı məktəblərdə təhsil almış, sonra 1925-1927-ci illərdə “Aligarh Müsəlman Universiteti”ndə oxumuşdur. 1927-ci ildə “Lucknow Universiteti”nə keçmiş və burada 1930-cu ildə bakalavr, 1931-ci ildə isə magistr dərəcəsini ingilis dili üzrə birinci dərəcə ilə bitirmişdir. 1932-1946-cı illərdə Lucknow, Allahabad və Kalkutta “Prezident Kolleci”ndə professor və ingilis dili kafedrasının rəhbəri kimi çalışmışdır. İkinci Dünya Müharibəsi zamanı (1942-1945) BBC-nin Hindistandakı nümayəndəsi olmuşdur. 1948-ci ildə Hindistanın bölünməsindən sonra Pakistana köçmüş və 1950-ci ildə Pakistan Xarici İşlər Xidmətinə qoşularaq Çində ilk səfir təyin edilmişdir. Ali 1994-cü il yanvarın 14-də Karaçidə vəfat etmişdir. Yaradıcılığı Ali ədəbiyyata 1932-ci ildə Urdu dilində “Angarey” (Alovlar) qısa hekayə toplusu ilə başlamışdır; bu əsər orta sinif müsəlman dəyərlərini tənqid etdiyi üçün 1933-cü ildə Britaniya hökuməti tərəfindən qadağan edilmişdir. O, “Bütun Hindistan Proqressiv Yazıçılar Hərəkatı”nın qurucularından biri olmuş və 1936-cı ildə ilk konfransda “Sənətin Proqressiv Görünüşü” məruzəsini təqdim etmişdir. İlk romanı “Twilight in Delhi” (1940) ingilis dilində yazılmış və müsəlman aristokratiyasının süqutunu təsvir edir. “Ocean of Night” (Gecə Okeanı, 1964) Hindistan-Pakistan bölünməsini, “Of Rats and Diplomats” (Siçovullar və Diplomatlar, 1984) isə satirik üslubda diplomatik dünyanı araşdırır. Ali-nin şeirləri “Purple Gold Mountain” (Bənövşəyi Qızıl Dağ, 1960) toplusunda toplanmışdır. Əsərləri Ahmed Ali romanlar, qısa hekayələr və şeirlər yazmışdır. Onun ən tanınmış əsərlərindən bəziləri: “Angarey” – “Alovlar” (1932) – Urdu qısa hekayə toplusu. “Hamari Gali” – “Bizim Küçə” (1940) – Urdu qısa hekayələri. “Twilight in Delhi” – “Dehlidə Alatoran” (1940) – roman. “Qaid Khana” – “Həbsxana” (1942) – Urdu qısa hekayələri. “Maut Se Pehle” – “Ölümdən Əvvəl” (1945) – Urdu qısa hekayələri. “Ocean of Night” – “Gecə Okeanı” (1964) – roman. “Purple Gold Mountain” – “Bənövşəyi Qızıl Dağ” (1960) – şeir toplusu. “Of Rats and Diplomats” – “Siçovullar və Diplomatlar” (1984) – roman. Mükafatlar və tanınma Ali rəsmi böyük mükafatlar qazanmasa da, ədəbi töhfələrinə görə tanınmışdır: “Twilight in Delhi” 1940-cı ildə Britaniyada Hogarth Press tərəfindən nəşr olunaraq beynəlxalq uğur qazanmışdır. 1988-ci ildə Quranın ingilis-urdu tərcüməsi “Al-Quran: A Contemporary Translation” nəşr olunmuş və təriflənmişdir. Əsərləri ingilis, fransız və alman dillərinə tərcümə olunmuşdur. Ölümündən sonra Pakistan və Hindistanda ədəbi irsi öyrənilmişdir. Şəxsi həyatı Ali 1930-cu illərdə evlənmiş və bir oğlu olmuşdur (dəqiq məlumatlar məhduddur). O, həyatının son illərini Karaçidə keçirmiş və diplomatik xidmətdən sonra yazıya fokuslanmışdır. Ali sosialist ideyalara simpatiya bəsləmiş və Hindistanın azadlıq hərəkatını dəstəkləmişdir. Mirası Ahmed Ali Urdu və ingilis ədəbiyyatında mühüm yer tutur. “Twilight in Delhi” müstəmləkə dövrü Hindistanının ən əhəmiyyətli əsərlərindən biri sayılır. O, proqressiv yazı hərəkatını formalaşdırmış və müsəlman mədəniyyətinin tənəzzülünü qlobal oxuculara çatdırmışdır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Ahmed_Ali_(writer)
https://www.ndbooks.com/author/ahmed-ali/
https://www.encyclopedia.com/history/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/ahmed-ali
https://www.britannica.com/biography/Ahmed-Ali
https://www.researchgate.net/publication/262186211_Ahmed_Ali_A_Progressive_Writer
https://www.rekhta.org/authors/ahmad-ali/profile
https://www.modernistarchives.com/person/ahmed-ali
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
