Adolph Wagner - Alman iqtisadçısı, sosial iqtisadiyyat və dövlətin rolu sahəsindəki araşdırmaları ilə tanınan bir şəxsiyyətdir. Onun iqtisadi nəzəriyyələri, xüsusən dövlət müdaxiləsi və sosial siyasət mövzularında müasir iqtisadiyyatın inkişafına mühüm təsir etmişdir. Wagner, sosial liberalizm və milli iqtisadiyyat prinsipləri ilə əlaqələndirilir və sosial iqtisadi problemlərin həllinə dair təqdim etdiyi nəzəriyyələr 19-cu əsrin sonlarına doğru böyük əhəmiyyət qazanmışdır. Həyatı və təhsil Adolph Wagner, 1835-ci ildə Almaniyanın Frankfurt şəhərində anadan olmuşdur. O, Berlin Universitetində iqtisadiyyat və hüquq təhsili almışdır. Wagner, təhsilini başa vurduqdan sonra Almaniyanın müxtəlif universitetlərində iqtisad elmləri üzrə tədris etmiş və əhəmiyyətli bir alim kimi tanınmışdır. 1917-ci ildə vəfat etmişdir. Əsas fəlsəfi görüşləri və iqtisadi nəzəriyyələri 1. Dövlətin iqtisadiyyata müdaxiləsi Adolph Wagner, dövlətin iqtisadiyyata müdaxiləsinin vacibliyini müdafiə etmişdir. O, dövlətin sosial rifahı təmin etmək və iqtisadi bərabərliyi qorumaq üçün daha fəal bir rol oynamalı olduğunu irəli sürmüşdür. Onun ən məşhur yanaşmalarından biri olan Wagner qanunu, dövlət xərclərinin iqtisadi inkişafla paralel olaraq artması nəzəriyyəsini təqdim edir. Bu qanun, dövlətin iqtisadiyyatda mühüm rol oynayacağını və dövlətin sosial xidmətləri, infrastruktur və s. kimi sahələrə xərclərini artıracağını göstərir. 2. Sosial dövlət və sosial rifah Wagner, iqtisadi artımın və inkişafın cəmiyyətin daha geniş təbəqələrinin rifahına da xidmət etməsi gərəkdiyini düşünürdü. O, iqtisadi inkişafın sosial məsuliyyət ilə yanaşı getməsinin vacibliyini vurğulamışdır. O, sosial dövlət anlayışını inkişaf etdirərək, sosial təminat proqramları, təhsil, sağlamlıq xidmətləri kimi sahələrdə dövlətin müdaxiləsini dəstəkləmişdir. 3. Dövlətin sosial siyasətinin tətbiqi Wagner, dövlətin sosial siyasət yaratma məsələsində cəmiyyətin tələblərinə uyğun olaraq iqtisadi müdaxilələrin edilməsinin zəruriliyini irəli sürmüşdür. Onun nəzəriyyələrinə görə, iqtisadiyyat yalnız bazar qüvvələri ilə tənzimlənə bilməz, dövlətin müdaxiləsi, əmək bazarı və sosial xidmətlər kimi sahələrdə əhəmiyyətlidir. 4. Milli iqtisadiyyat və liberalizmin tənqidi Wagnerin iqtisadiyyatına dair yanaşmalar, klassik liberalizmin iqtisadi təkliflərini tənqid edirdi. O, bazar güclərini sərbəst buraxmanın cəmiyyətin daha zəif təbəqələrini daha da miskinləşdirəcəyini düşünürdü. O, sosial bərabərsizliklə mübarizə və işçi siniflərinin rifahı üçün daha fəal dövlət müdaxiləsinin vacib olduğunu vurğulamışdır. Əsərləri və əhəmiyyəti "Grundlegung der Politischen Ökonomie" (Siyasi İqtisadiyyatın Əsasları) – Bu əsərində Wagner, iqtisadiyyatın təbiəti, dövlətin iqtisadiyyata müdaxiləsi və sosial rifah siyasətləri haqqında geniş mülahizələr təqdim etmişdir. "Die Entwicklung der Staatswirtschaft" (Dövlət İqtisadiyyatının İnkişafı) – Bu əsərində, o, dövlətin sosial və iqtisadi məsələlərə müdaxiləsini ətraflı şəkildə təhlil etmişdir. "Sozialpolitik" (Sosial Siyasət) – Bu əsərində, Wagner sosial siyasət haqqında geniş nəzəriyyələr irəli sürmüş, dövlətin sosial məsələlərə müdaxiləsini müdafiə etmişdir. Nəticə və irsi Adolph Wagner, dövlətin iqtisadiyyata müdaxiləsi və sosial rifah məsələlərindəki nəzəriyyələri ilə 19-cu əsrin sonu və 20-ci əsrin əvvəllərində böyük bir təsir yaratmışdır. Onun sosial iqtisadiyyat və sosial dövlət prinsipləri, daha sonra welfare state (sosial dövlət) anlayışının inkişafına mühüm təsir göstərmişdir. Wagnerin qanunu və sosial siyasətə dair yanaşmaları, dövlətin iqtisadiyyata müdaxiləsinin zəruriliyini nəzəri və praktiki şəkildə müdafiə etmişdir, bu yanaşma isə müasir iqtisadi siyasətlərə yön verən əsas təməllərdən biri olmuşdur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Adolph_Wagner
https://link.springer.com/10.1057/978-1-349-95189-5_1699
https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/oi/authority.20110803120324615
https://www.jstor.org/stable/2144096
https://www.encyclopedia.com/social-sciences/applied-and-social-sciences-magazines/wagner-adolf
https://www.researchgate.net/publication/326673896_Adolph_Wagner_Revisited_Is_Redistribution_of_Income_and_Wealth_a_Public_Good_Legacy_and_Lessons_for_Civil_Society_and_the_State
https://www.cepal.org/en/publications/68776-young-raul-prebisch-and-his-1919-translation-adolph-wagner-clues-relativist
Tarix : 13 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
