Adolf Loos (1870–1933), Avstriyalı memar və nəzəriyyəçi, XX əsrin ən önəmli müasir memarlarından biri olaraq tanınır. O, funksionalizm və minimalizm yanaşmalarını inkişaf etdirən və memarlığın estetik qiymətinin onun funksional ehtiyaclarına cavab verməsi lazım olduğu fikrini irəli sürən bir simadır. Loos, memarlığın sosial və mədəni cəhətlərini də nəzərə alaraq, modernizmin inkişafında mühüm rol oynamışdır. Təhsil və karyera başlanğıcı Adolf Loos, 1870-ci ildə Avstriyanın Brünn şəhərində anadan olmuşdur. 1890-cı illərdə, Vyana Memarlıq Akademiyasında təhsil almış və burada memarlıq sənətinə olan marağını inkişaf etdirmişdir. Loos, təhsilini bitirdikdən sonra bir müddət Vyana və Çexoslovakiyada fəaliyyət göstərmişdir. Eyni zamanda Amerika Birləşmiş Ştatlarına gedərək burada bir sıra mühüm təsirlər almış və Avropadakı memarlıq dünyasına fərqli yanaşmalar gətirmişdir. Loos-un memarlıq fəlsəfəsi və yanaşması Loos, memarlıqda sadəliyi, funksionallığı və gizli gözəlliyi vurğulayan bir yanaşma inkişaf etdirmişdir. O, dekorasiyanın qarşısında olan bir memar idi və memarlığın “gizli gözəlliyinin” yalnız formanın funksiyaya uyğun olması ilə əlaqəli olduğunu müdafiə edirdi. Loos, binaların yalnız gözə çarpan estetik təsirlərinə deyil, həm də onların iç strukturlarına diqqət yetirirdi. O, gizli estetikləri tapmağa çalışır və ornamentasız dizaynı təbliğ edirdi. Loos-un ən məşhur iddiası, "ornamentasızlıq" məsələsidir. O, memarlıq və dizaynda ornamentlərin (dekorativ elementlərin) və bəzəklərin artıq olduğunu və insan həyatına lazım olmadığını irəli sürmüşdür. Loos-un fikrincə, bəzək memarlığın funksional ehtiyaclarını nəzərə almadan, yalnız görünüşə yönəlmiş və sosial cəhətdən geridə qalmış bir yanaşmadır. Loos-un dizaynları, həm möhtəşəm materialların, həm də təmiz və səliqəli formaların istifadəsi ilə xarakterizə olunur. Onun memarlıqda əsas məqsədi, müasir dövrün tələblərinə uyğun, həm estetik, həm də funksional binalar inşa etmək idi. Əhəmiyyətli layihələri Loos-un ən məşhur layihələrindən biri “Looshaus” (1909) adlı binadır. Vyanada yerləşən bu bina, Loos-un memarlıqda ornamentasızlıq yanaşmasının ən bariz nümunəsidir. Looshaus, təkcə gözəl və funksional olmaqla qalmır, həm də gizli estetik prinsiplərinə uyğun qurulmuşdur. Binada dekorativ elementlərdən qaçılaraq sadə və zərif bir forma istifadə olunmuşdur. Bina, həmçinin, müasir memarlığın simvolu kimi tanınır. Başqa bir məşhur layihəsi isə "Müqəddəs Ana Kilsəsi"-dir. Burada Loos, sadə və təmiz formalar istifadə edərək, şəffaflıq və işıqlandırmanın əhəmiyyətini vurğulamışdır. Onun bu dizaynı da funksionalizm və minimalizm yanaşmalarını özündə birləşdirir. Loos-un başqa bir vacib layihəsi isə "Villa Müller" (1930) adlı evdir. Bu ev, onun müasir həyatın ehtiyaclarına uyğun inşa etdiyi ən müasir layihələrdən biridir. Loos burada geometrik və sadə formaları, düzgün və sərt xəttləri istifadə edərək, evin funksional məqsədlərini diqqətə almışdır. Təsiri və irsi Adolf Loos-un memarlıq sahəsinə təsiri çox böyükdür. O, modernizmin və minimalizmin inkişafında əhəmiyyətli rol oynamış və ornamentasızlıq düşüncəsi ilə beyinləri dəyişdirmişdir. Onun memarlıq fəlsəfəsi, yalnız Estetik görünüşlərdən qaçınmaq deyil, həm də daha yaxşı sosial və funksional məkanlar yaratmağa yönəlmişdir. Loos-un yanaşması, XX əsr memarlığında konstruktivizm, modernizm və racionalizm kimi təməl prinsiplərin inkişafına səbəb olmuşdur. O, yalnız bina inşa etməyi deyil, həm də müasir cəmiyyətin tələblərinə uyğun binalar yaratmağı önə çəkirdi. Adolf Loos, ornamentasız memarlıq və funksionalist yanaşmalar ilə tanınan və minimalizmin təməlini qoyan bir memar olmuşdur. Onun işləri, yalnız estetik formaların deyil, həm də məkanın və funksiyanın bir arada necə işlədiyini göstərmişdir. Loos-un memarlıq fəlsəfəsi, XX əsr memarlığının inkişafında mühüm yer tutmuş və gizli gözəllik və funksionalizm prinsiplərini təbliğ etmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Adolf_Loos
https://www.britannica.com/biography/Adolf-Loos
https://study.com/academy/lesson/adolf-loos-biography-architecture-buildings.html
https://study.com/academy/lesson/adolf-loos-biography-architecture-buildings.html
https://www.archdaily.com/576187/spotlight-adolf-loos
https://artsandculture.google.com/entity/adolf-loos/m0f1c9?hl=en
https://architectuul.com/architect/adolf-loos
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
