Zeytun rəngli dəniz tısbağası (Lepidochelys olivacea) - Həmçinin Sakit okean ridley dəniz tısbağası kimi tanınır, Cheloniidae fəsiləsinə aid olan bir tısbağa növüdür. Bu növ dünyada tapılan bütün dəniz tısbağaları arasında ikinci ən kiçik və ən çox yayılmışdır. L. olivacea əsasən Sakit və Hind okeanlarının isti və tropik sularında, həmçinin Atlantik okeanının isti sularında tapılır. Bu tısbağa və onunla əlaqəli Kemp ridley dəniz tısbağası ən çox unikal sinxronlaşdırılmış kütləvi yuva qurma adətilə tanınır, bu zaman minlərlə dişi fərd eyni çimərlikdə yumurta qoymaq üçün bir araya gəlir. Taksonomiya Zeytun rəngli dəniz tısbağası ilk dəfə 1798-ci ildə Georg Adolf Suckow tərəfindən Testudo mydas minor kimi təsvir edilmiş ola bilər. Daha sonra 1820-ci ildə Heinrich Kuhl tərəfindən Chelonia multiscutata adı ilə təsvir edilmişdir. 1829-cu ildə Johann Friedrich von Eschscholtz tərəfindən Chelonia olivacea adı ilə təsvir edilmişdir. Növ 1843-cü ildə Leopold Fitzinger tərəfindən Lepidochelys yarım cinsinə daxil edilmişdir. Lepidochelys tam cins statusuna yüksəldikdən sonra növ 1858-ci ildə Charles Frédéric Girard tərəfindən Lepidochelys olivacea adlandırılmışdır. Eschscholtz ilk dəfə olivacea xüsusi epitetini təklif etdiyi üçün, etibarlı ad olan Lepidochelys olivacea (Eschscholtz, 1829)-da binomial müəllif kimi qeyd olunur. Mötərizələr göstərir ki, növ əvvəlcə fərqli bir cinsdə təsvir edilmişdir. Təsviri Zeytun rəngli dəniz tısbağası qabığının uzunluğu (əyri boyunca ölçülür) təxminən 61 sm (2 fut) qədər böyüyür və adını zeytun rəngli qabığından alır. Qabığı ürək şəkilli və yumru olur. Erkək və dişi fərdlər eyni ölçüdə böyüyür, lakin dişilərin qabığı erkəklərə nisbətən bir qədər daha yumru olur. Ürək şəkilli qabıq dörd cüt porlu inframarjinal skutlarla, iki cüt prefrontal və hər tərəfdən doqquza qədər yan skutla xarakterizə olunur. L. olivacea unikaldır, çünki dəyişən və asimmetrik yan skut sayına malik ola bilər, hər tərəfdə beşdən doqquza qədər skut ola bilər, ən çox altıdan səkkizə qədər skut müşahidə edilir. Qabığın hər tərəfində 12-14 marjinal skut var. Yayılması Zeytun rəngli dəniz tısbağası tropik və isti sularda yaşayır, əsasən Sakit və Hind okeanlarında, həmçinin Atlantik okeanının isti sularında tapılır. Bu növ Hindistan, Ərəbistan, Yaponiya və Mikroneziyadan cənubi Afrikaya, Avstraliyaya və Yeni Zelandiyaya qədər geniş yayılmışdır. Atlantik okeanında qərbi Afrika sahillərində və Braziliyanın şimalı, Surinam, Qayana, Fransa Qvianası və Venesuela sahillərində müşahidə edilmişdir. Bundan əlavə, zeytun rəngli dəniz tısbağası Karib dənizində Puerto Riko qədər şimalda qeydə alınmışdır. 2016-cı ilin noyabrında Uelsin Anglesey adasında, İrlandiya dənizi sahilində canlı bir dişi fərd tapılmışdır ki, bu da növün ən şimalda qeydə alınmasıdır. Tısbağa yaxınlıqdakı Anglesey Sea Zoo tərəfindən qəbul edilmiş və sağlamlığı qiymətləndirilmişdir. 2020-ci ildə Sussex sahillərində bir gənc dişi fərd tapılmışdır. Zeytun rəngli dəniz tısbağası həmçinin Şərqi Sakit okeanda Qalapaqos adaları və Çilidən Kaliforniya körfəzinə qədər və Sakit okean sahilində ən azı Oreqona qədər tapılır. Zeytun rəngli dəniz tısbağalarının miqrasiya hərəkətləri digər dəniz tısbağası növlərinə nisbətən daha az öyrənilmişdir, lakin onların 80-dən çox ölkənin sahil sularından istifadə etdiyi güman edilir. Tarixən bu növ dünyanın ən çox yayılmış dəniz tısbağası hesab olunur. 1968-ci ildə tək başına Meksika sahillərindən bir milyondan çox zeytun rəngli dəniz tısbağası ticarət məqsədi ilə yığılmışdır. Ekologiya və davranış Çoxalma Çütləşmə adətən yuva çimərlikləri yaxınlığında baş verdiyi güman edilsə də, çütləşən cütlüklər ən yaxın çimərlikdən 1000 km-dən çox məsafədə qeydə alınmışdır. Kosta Rikada aparılan tədqiqatlar göstərdi ki, çimərlik yaxınlığında müşahidə edilən çütləşən cütlüklərin sayı on minlərlə yumurtalı dişi fərdin mayalanması üçün kifayət deyil, buna görə də çütləşmənin əhəmiyyətli bir hissəsinin ilin digər vaxtlarında başqa yerlərdə baş verdiyi güman edilir.
https://www.upwell.org/leatherback?gad_source=1&gclid=CjwKCAiAlPu9BhAjEiwA5NDSA8fp6YE7U9z7pcLfhCmGkRt5o8Xva_ft2wYG5LdGoVZNfiBS9MfxaBoCSb4QAvD_BwE
https://www.nationalgeographic.com/animals/reptiles/facts/olive-ridley-sea-turtle
https://www.fisheries.noaa.gov/species/olive-ridley-turtle
https://www.worldwildlife.org/species/olive-ridley-turtle
https://www.nwf.org/Educational-Resources/Wildlife-Guide/Reptiles/Sea-Turtles/Olive-Ridley-Sea-Turtle
https://oceana.org/marine-life/olive-ridley-turtle/
https://en.wikipedia.org/wiki/Olive_ridley_sea_turtle
Tarix : 26 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
