Zerdava - Türkiyə və Gürcüstanın Qara dəniz sahillərinə məxsus it cinsi. Zerdavalar ənənəvi olaraq mühafizə və ov iti kimi istifadə olunur və xüsusilə qaban ovunda qiymətli hesab edilirlər. “Zerdava” adı slavyan dilindən gəlir və yırtıcı heyvan olan bir dələ növünü ifadə edir. Bu ad, ola bilsin ki, itlərin sözügedən yırtıcını xatırladan qəhvəyi rənginə və ya ov edərkən ağaçlara dırmaşma davranışlarına işarədir. Tarix Türkiyə və Gürcüstanda Zerdava it cinsinin mənşəyi haqqında yazılı sənədlər çox azdır. Ən mümkün izah ondan ibarətdir ki, bu itlər Rusiya ilə ticarət yolu vasitəsilə əldə edilmişdir. Baltik və Qara dəniz limanları Orta Əsrlərdə Rusiyadan Avropa və Asiyanın bəzi hissələrinə dəri ticarətinin əsas marşrutları idi. Zerdavalar Qara dənizin şərq sahillərində, xüsusilə Tərbzon və Giresun vilayətlərində ən azı bir əsr boyu qeydə alınıb. Xüsusiyyətləri Zerdavalar kompaktdır, atletik bədən quruluşuna malikdir, üçbucaqlı, dik qulaqları və qıvrım quyruqları var. Onların ikiqat xəzi həmişə ya tam qəhvəyi, ya da qəhvəyi-ağ birləşərək olur, məsələn, ağ-qəhvəyi xallı, ləkəli, yaxud qəhvəyi-boz. Doğulanda onlar demək olar ki, tamamilə qara olur və ağ sahələrində ləkə olmur. Zerdavaların burunları qəhvəyi, gözləri sarı-qəhvəyi olur. Quyruqları şəkilli olub, adətən ağ uclu olur. Erkəklər 17, dişilər isə 11-13 kq çəkiyə malikdir. Davranış Layka cinslərinə xas olaraq, Zerdavalar dözümlü və çoxyönlü ov itləridir. Onlar müxtəlif ölçüdə ov heyvanları ovlaya bilirlər. Kiçik ovları ağaclara dırmaşdırır, iri yırtıcılırı səssizcə izləyir və komanda verildikdə çaqqal, ayı və qaban kimi ovlara hücum edir. Onlar, xüsusilə, məhsullara zərər verən qaban ovunda yaralanmamaq qabiliyyətləri ilə qiymətlidir. Zerdavalar axtarış və xilasetmə itləri kimi də müsbət nəticələr göstərib. Onlar sahiblərinə sadiqdirlər və yad adamlara etibar etmirlər, buna görə də “Qapı iti” adını qazanıblar. Bu cins bala vaxtı insanlarla ciddi sosiallaşdırılmalıdır, əks halda çəkingən və ya aqresiv ola bilər. Zerdavalar tez-tez yeni sahiblərə alışmaqda çətinlik çəkir və ilk sahiblərinə qaçaraq geri dönməyə çalışırlar. 2016-cı ildən etibarən Türkiyə Silahlı Qüvvələri Zerdavaları bomba və narkotik maddələrin aşkarlanması, axtarış və xilasetmə və saxlanma əməliyyatlarında istifadə edir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Zerdava
https://www.kizilelmapet.com/zerdeva-bekci-kopegi-ozellikleri
https://nationalpurebreddogday.com/the-trabzon-zerdava-dog/
https://dogs.fandom.com/wiki/Turkish_Zerdava
https://www.dailysabah.com/environment/2017/03/31/protection-sought-for-turkish-zerdava-dog-breed
https://basepaws.com/dog-breeds/turkish-zerdava?srsltid=AfmBOoqbFQsihGAEi1Bhbekj2KBaxjupdZ2ltjol1BgIo-zJ74iJWScT
Tarix : 5 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
