Yusif Petzval — Macarıstan əsilli Avstriyalı riyaziyyatçı, fizik və optika mütəxəssisi. O, fotoqrafiya tarixində mühüm yer tutan Petzval linzasını ixtira etməsi ilə tanınmışdır. Həyatı Yusif Petzval 1807-ci il yanvarın 6-da Avstriya-Macarıstan İmperiyasının Spişska Bela şəhərində (indiki Slovakiyanın Spišská Belá şəhəri) alman əsilli ailədə anadan olmuşdur. Atası məktəb müəllimi və musiqiçi idi. Petzval əvvəlcə Peşt Universitetində mühəndislik təhsili almış, daha sonra Vyana Universitetində riyaziyyat və fizika üzrə professorluğa yüksəlmişdir. 1837-ci ildə Vyana Universitetində professor təyin edilmiş və ömrünün böyük hissəsini burada keçirmişdir. O, həm də Peşt şəhərində mühəndislik sahəsində işləmiş və şəhərin sel problemlərinin həlli üçün layihələr hazırlamışdır. Petzval 1891-ci il sentyabrın 19-da Vyanada vəfat etmişdir. Elmi töhfələri Yusif Petzvalın ən böyük elmi nailiyyəti 1840-cı ildə ixtira etdiyi Petzval linzasıdır. Bu linza fotoqrafiyada istifadə olunan ilk yüksək keyfiyyətli optik sistemlərdən biri idi. Petzval linzası şəkillərin kəskinliyini artırmış və ekspozisiya müddətini əhəmiyyətli dərəcədə qısaltmışdır ki, bu da o dövrdə daqerreotipiya kimi ilkin fotoqrafiya üsulları üçün böyük inqilab idi. Onun linzası sayəsində portret fotoqrafiyası daha əlçatan və populyar olmuşdur. Petzval həmçinin optika nəzəriyyəsi üzrə də mühüm işlər görmüşdür. O, linzaların aberrasiyasını (optik qüsurlarını) azaltmaq üçün riyazi hesablamalar aparmış və bu sahədə yeni metodlar təklif etmişdir. Onun işləri teleskop və mikroskop kimi digər optik cihazların inkişafına da təsir göstərmişdir. Bundan əlavə, Petzval akustika və mexanika sahələrində də tədqiqatlar aparmışdır. O, musiqi alətlərinin səs keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq üçün riyazi modellər işləyib hazırlamış və bu sahədə də töhfələr vermişdir. Şəxsi həyatı və mirası Yusif Petzval subay olaraq yaşamış və özünü tamamilə elmə həsr etmişdir. Onun şəxsi həyatı haqqında çox məlumat olmasa da, tələbələri və həmkarları tərəfindən parlaq zəka və çalışqanlığı ilə xatırlanır. Lakin o, ixtiralarının kommersiya uğurundan çox da bəhrələnə bilməmişdir, çünki Petzval linzasının istehsalı və satışı başqa şirkətlər tərəfindən idarə olunmuşdur. Petzvalın elmi mirası fotoqrafiya və optika sahəsində dərin iz qoymuşdur. Onun ixtira etdiyi linza müasir obyektiv dizaynlarının əsasını təşkil edir və fotoqrafiya tarixində dönüş nöqtəsi hesab olunur. 1891-ci ildə vəfat etdikdən sonra onun adı elm tarixində əbədi olaraq qalmışdır.
https://monoskop.org/Joseph_Petzval
https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Petzval/
https://www.bedlamfarm.com/2017/03/10/the-man-behind-my-lens-joseph-petzval/
https://www.comsol.com/blogs/happy-birthday-joseph-petzval
https://www.europeana.eu/en/stories/optical-innovation-how-the-petzel-lens-revolutionised-portrait-photography
https://www.penzjegynyomda.hu/jozsef-petzval-2/
https://en.wikipedia.org/wiki/Joseph_Petzval
Tarix : 16 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
