Yunis–Varon sindromu (YVS) - Son dərəcə nadir olan, avtosomal resesiv irsiyyətlə keçən və çoxsaylı sistemləri əhatə edən, doğuşdan gələn pozğunluq. Tarix Bu sindrom sümük sistemi, ektodermal toxuma, ürək və tənəffüs sisteminə təsir edir. İlk dəfə "Kolumbiya Milli Universiteti"nin tədqiqatçıları Emilio Yunis və Humberto Varon tərəfindən təsvir edilmişdir. Genetika Bu sindrom avtosomal resesiv olaraq irsən keçir. FIG4 genini kodlayan bir neçə mutasiya Yunis–Varon sindromunun səbəbi olaraq tapılmışdır. Bu mutasiyalardan bəziləri zülal funksiyasının tamamilə itirilməsinə, digərləri isə yüksək qorunan residu bölgələrində amin turşusu dəyişikliklərinə səbəb olur. Bütün FIG4 mutasiyaları Yunis–Varon sindromuna səbəb olmur; bəzi mutasiyalar Charcot–Marie–Tooth xəstəliyinin müxtəlif formalarına, Amyotrofik lateral skleroz 11-ə və iki tərəfli temporo-okkipital polimikrogiriyaya səbəb olur. Yunis–Varon sindromuna tutulan xəstələr FIG4-də zərərli mutasiyaların homozigot, kompozit homozigot və ya kompozit heterozigot vəziyyətində olurlar. Heyvan modeli PI3P-dən PI(3,5)P2-yə çevrilmənin dəyişdirilməsi ilə siçan beyinlərində spongiform degenerasiya, insan Charcot–Marie–Tooth xəstəliyi və amyotrofik lateral skleroz (ALS) ilə əlaqələndirilir, çünki Lc3II, p62 və LAMP2 zülallarının yığılması meydana gəlir ki, bu da daxil cisim xəstəliyinə səbəb olur. FIG4-də defektli (FIG4-/-) siçanlar myelin itkisi ilə qarşılaşırlar, xüsusilə optik sinirlərdə; lakin bu zərər insan FIG4 I41T-nin az səviyyəli ifadəsi ilə bərpa olunur. FIG4-null böyüklükdəki siçanlar, gecikmiş hüceyrə yetişməsi ilə apoptoz və neyron sıxlığının artması ilə makroskopik olaraq normal beyinlərə malikdir, lakin neonatal siçanlar bütün neyroloji defektləri qoruyur. Patofiziologiya FIG4-də mutasiya Yunis–Varon sindromuna səbəb olduqda, fosfatidilinozitol 3-fosfat (PI3P) və PI(3,5)P2-nin dəyişdirilmiş çevrilməsi ilə əlaqələndirilir. Bu çevrilmə, endosomal membranlarda parçalanma və birləşmə hadisələri ilə dinamik olaraq dəyişir və hüceyrədaxili daşınma vezikülləri yaratmaq və ya udmaq üçün istifadə olunur. Bu səbəbdən, xəstə neyronlarında, əzələ və xərçəng toxumalarında böyümüş sitoplazmik vakuollar aşkar edilmişdir. Bu vakuollar sümük iliyində və ürəkdə perikardial maye ilə çoxalır. Bu mayelər həmçinin retina altında xoroiid boşluqlarında toplanaraq mərkəzi seröz retinopatiya və ya xoriorretinopatiyaya səbəb ola bilər və mümkün görmə itkisinin yaranmasına yol aça bilər. FIG4-ün çoxalması bu mayelərin aşkar morfoloji fenomenini yaratmasa da, PI(3,5)P2 səviyyələrini dəyişdirərək hüceyrələri iç membranlarının şişməsi ilə genişlənməyə meylli edir. Çoxalma olmadığı halda, endosom daşınmasını və vezikül/multivezikulyar cisimlərin yaranmasını artırır. Diaqnoz Yunis–Varon sindromunun əlamətləri arasında doğuşdan əvvəl və sonra böyümənin ləngiməsi, baş sümüyünün inkişafının qüsurları, çiyin kəllələrinin tamamilə və ya qismən olmaması və xarakterik üz xüsusiyyətləri yer alır. Əlavə əlamətlər barmaqlarda və ya ayaqlarda, o cümlədən dırnaq/barmaqsızlıq halları və ya halluks (böyük barmaq) distal falankslarının olmaması ilə bağlı anomaliyalar ola bilər. Əksər hallarda, bu xəstəlikdən əziyyət çəkən körpələr ciddi qidalanma və tənəffüs problemləri yaşayır. Bundan əlavə, təsirlənmiş körpələrdə ürək qüsurları ola bilər. Osteodispaziyalar və ya sümük anomaliyaları bu xəstəliyin o qədər ağır ola bilər ki, ölüm 10 həftəlik yaşda baş verə bilər, bu da körpəlik dövründə ölümün çox yayılmasına səbəb olur. Skelet Defektlərə kleydokranial displaziya daxildir ki, bu da hipoplastik (olmayan) klavikula, makrokraniyanın (başın anormal böyüməsi) və tikişlərin (açılma) ayrılmasının nəticəsidir. Yunis–Varon sindromu həmçinin barmaq anomaliyaları yaradır, çünki xəstələrin əksəriyyətində baş barmağın aplaziyası (olmaması) və distal falanksların olmaması ilə yanaşı, halluksun distal falanksının olmaması və ya agenesis (yoxluğu) ola bilər. Pelvik displaziya da mövcud ola bilər, bu da döşəmə nahiyələrinin geri çəkilməsinə və ikitərəfli çıxıqlıqla ayrılmasına səbəb olur. Bu deformasiyalarla yanaşı, mikrosefaliya və xəstəlikdən yaranan azalmış ossifikasiyanın təsiri ilə bəzən sümük çatışmazlığı yaranır. Nevroloji İntranevril daxilolmalar (neyron hüceyrələri içindəki cisimlər) və vakuolar degenerasiya əsasən xəstənin talamik nüvələrində, dentate nüvələrində, kiçik beyin korteksində və aşağı olivariya nüvələrində görünür. Ön lobların, korpus callosumun, kiçik beynin vermisinin hipoplaziyası, beynin iki hemisferini birləşdirən və polimikrogiriyanı təşviq edən anomaliyalar da bu xəstəliyin fenotipləridir. Üz xüsusiyyətləri Yunis–Varon sindromunun açıq əlamətləri arasında yumşaq və böyük fontanellər, yüksək alın, irəli çıxan gözlər, böyük qulaqlar ilə hipoplastik qulaq ləbləri, alçaq burun körpüsü, irəli yönəlmiş burun delikləri, dodağın üstündə qısa filtrum, ağzın damarı üzərində yüksək arqumentli damaq, mikrognatiya və ya kiçik çənə və az tüklənmə (hipotrixiya) ilə yanaşı, qaşların və kirpiklərin olmaması da yer alır. Müalicə Erkən müdaxilə vacib hesab edilir. Körpələr üçün nəfəs alma və qidalanma çətinlikləri izlənir. Tətbiq olunan terapiyalar "simptomatik və dəstək" təklif olunur.
https://omim.org/entry/216340
https://rarediseases.org/rare-diseases/yunis-varon-syndrome/
https://www.news-medical.net/health/What-is-Yunis-Varon-Syndrome.aspx
https://www.orpha.net/en/disease/detail/3472
https://www.childrens.com/specialties-services/conditions/yunis-varon-syndrome
https://www.nature.com/articles/ejhg201799
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3644641/
https://www.medlink.com/articles/yunis-varon-syndrome
https://www.nature.com/articles/jhg2013104
https://accessanesthesiology.mhmedical.com/content.aspx?bookid=852§ionid=49518354
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1769721210001096
https://accessanesthesiology.mhmedical.com/content.aspx?bookid=2674§ionid=220548288
https://www.malacards.org/card/yunis_varon_syndrome_2
https://www.uniprot.org/diseases/DI-03789
https://radiopaedia.org/articles/yunis-varon-syndrome
https://www.neonet.ch/application/files/2315/6629/1303/COTM_2003_01.pdf
https://www.indianpediatrics.net/apr2005/apr-373-375.htm
https://karger.com/msy/article-abstract/12/6/386/825069/FIG4-Associated-Yunis-Varon-Syndrome?redirectedFrom=fulltext
https://acta.tums.ac.ir/index.php/acta/article/view/4723
https://zfin.org/DOID:0060589
https://radiopaedia.org/cases/yunis-varon-syndrome-1
https://fdna.com/health/resource-center/yunis-varon-syndrome/
https://rarediseasessouthwest.org.uk/all-diseases/yunis-varon-syndrome/
https://link.springer.com/article/10.1007/BF02825832
https://www.medicoverhospitals.in/diseases/yunis-varon-syndrome/
https://tahlil.com/blog/yunis-varon-sendromu-nedir-5935
https://doktor.hekim.net/ahmet-sedat-cologlu-p7937a18697/hekimsozluk/yunis-varon-sendromu-ss3490/
https://doktordanhaberler.com/yunis-varon-sendromu/
https://www.probiyotix.com/yunis-varon-sendromu-nedir/
https://en.wikipedia.org/wiki/Yunis%E2%80%93Varon_syndrome
Tarix : 1 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
