Yumurta düşməsi sindromu '76 (YDS '76) - Quşlarda, xüsusən toyuqlarda, ördəklərdə, qazlarda görülən xəstəlikdir. Bu xəstəlik, sağlam görünən yumurta qoyan quşlarda yumurta istehsalının və yumurta qabığının keyfiyyətinin ani olaraq düşməsi ilə xarakterizə olunur. Əvvəlcə bu xəstəlik sadəcə "yumurta düşməsi sindromu" olaraq adlandırılırdı, lakin hazırda, ördəklərdə flavirusun səbəb olduğu və "duck egg drop sindromu" adlandırılan yeni xəstəliklə qarışıqlığı nəzərə alaraq, adı, "Yumurta Düşməsi Sindromu '76" olaraqq istifadəsi qərarlaşdırılmışdır. Tarix İlk dəfə 1974-cü ildə Hollandiya da aşkar edilmişdir və virus 1976-cı ildə Şimali İrlandiyada izolyasiya edilmişdir. Sonradan, bu xəstəlik İrlandiya, Hollandiya, Fransa və Böyük Britaniya kimi Avropa ölkələrində problemə çevrilmişdir. Hindistan, Banqladeş, Cənubi Amerika, İndoneziya, Yaponiya və Afrika kimi bölgələrdə də epidemiyalar baş vermişdir. O vaxtdan bəri, Yumurta Düşməsi Sindromu '76 dünyada quşçuluq və yumurta istehsalı şirkətləri üçün qlobal bir təhdid olaraq tanınır. Səbəb Yumurta Düşməsi Sindromu '76, Duck Atadenovirus A (əvvəl Duck Adenovirus A kimi tanınırdı) adlı, ikitərəfli zəncirli-DNA virusunun səbəb olduğu bir xəstəlikdir. Virusun diametri 70-80 nm arasında dəyişir. Bu virusun digər adları arasında Duck Adenovirus 1 (DAdV-1), Yumurta Düşməsi Sindromu '76 virusu (YDSV) və Adenovirus 127 (AV-127) daxildir. Təsirlənən növlər Duck Atadenovirus A-nın təbii ev sahibləri vəhşi və ya evdə saxlanılan su quşları, xüsusən ördəklər və qazlardır. Lakin, virus, çirklənmiş vaksinlər və ya çirklənmiş içməli su ilə başqa quş növlərinə də yoluxa bilər. Virus, xüsusən toyuqların bütün yaş qruplarında və növlərində, xüsusilə broylerlərdə və qəhvəyi yumurta qoyan toyuqlarda daha çox təsir göstərir. Virus həmçinin Yaponka quşlarında (Coturnix coturnix japonica) və hinduşkalarda da əlamətlərə səbəb ola bilər. Yoluxma Duck Atadenovirus A, vertikal yolla (toyuqlardan cücələrə) keçə bilər. Virus, cücələr yetkinliyə çatana qədər latent qalır və sonra yetkin toyuqlar virusu ifraz etməyə başlayır və bu da yumurtalar və nəcislə yayılır. Virus həmçinin toyuqlar arasında üfüqi şəkildə də yayıla bilər. Xüsusilə kommersiya yumurta qoyan quşlarda, çirklənmiş yumurta örtükləri tez-tez yenidən istifadə olunur. Virus həm yumurtaların içində, həm də yumurta qabığında yaşaya bilər. Virus, yumurta qabığından yumurta örtüyünə və oradan başqa yumurtalara keçə bilər. Çirklənmiş içməli su və quşların nəcisləri ilə suyun çirklənməsi də üfüqi yayılmaya səbəb olur. İnsanla ötürülməsi mümkündür, lakin sübut olunmayıb. Əlamətlər Yumurta Düşməsi Sindromu '76-nın ilk əlaməti adətən yumurtaların rənginin itməsi olur, sonra isə nazik qabıqlı, yumşaq qabıqlı və hətta qabıqsız yumurtalar istehsal edilir. Nazik qabıqlı və qabıqsız yumurtalar o qədər zəif olur ki, toyuqlar onları yeyə bilər və nəcislər kimi qəbul edirlər. Yumurtaların qabığı bəzən kobud ola bilər. Təsirlənmiş toyuq sürüləri, yüksək yumurta istehsalı səviyyəsinə çatmaqda çətinlik çəkir. Yumurtlama istehsalındakı düşüş 40%-ə qədər ola bilər. Təsirlənmiş toyuqlar müvəqqəti ishal, anemiya və iştah itməsi göstərə bilər. Ölüm nisbətində artım müşahidə edilmir. Zədələr Zədələr əsasən dişi cinsiyyət orqanları ilə məhdudlaşır. Bunlara qeyri-aktiv yumurtalıqlar və kiçilməkdə olan oviduklar, qabıq vəzində şişlik və ağ exudat daxildir. Spleenin böyüməsi də müşahidə oluna bilər. Diaqnoz Yumurta Düşməsi Sindromu '76, klinik əlamətlərə əsaslanaraq digər quş xəstəliklərindən (məsələn, quş qripi, infeksion bronxit və Nyukasl xəstəliyi) asanlıqla fərqlənə bilər. Lakin, dəqiq diaqnoz üçün müvafiq laboratoriya testləri hələ də vacibdir. Virusun identifikasiyası, Polimeraza Zəncir Reaksiyası (PCR) testləri ilə də aşkarlana bilir. Müalicə Yumurta Düşməsi Sindromu '76-nın müalicəsi yoxdur, lakin toyuqların bu xəstəlikdən qorunması üçün bir sıra tədbirlər görülə bilər. Gigiyena Bütün sahələri, məsələn, yetişdirmə və yumurtlama sahələrini və avadanlıqları təmizləmək Yumurta Düşməsi Sindromu '76-nın riskini azalda bilər. Paylaşılan yumurta örtükləri istifadə edilməzdən əvvəl təmizlənməli və dezinfeksiya edilməlidir. Sağlam və infeksiyaya məruz qalmamış sürülər, infeksiyalı quşlardan və virusun təbii ev sahiblərindən ayrı saxlanmalıdır. Çirklənmiş suyun xlorlanması da tövsiyə olunur. Vaksinasiya Yağlı adjuvansla inaktiv vaksin tətbiq oluna bilər və bu, xəstəliyin klinik əlamətlərini önləməkdə müəyyən dərəcədə uğurludur. Bu vaksin toyuqlar yumurta qoymağa başlamadan əvvəl, adətən 14-20 həftəlik yaşda tətbiq olunur. Bir neçə vaksin mövcuddur: Izovac EDS, Nobilis EDS, AVIVAC-EDS-76.

İstinadlar

https://www.msdvetmanual.com/poultry/egg-drop-syndrome-76/egg-drop-syndrome-76#Epidemiology-and-Pathogenesis_v3343839

https://www.poultryhub.org/all-about-poultry/health-management/disease/egg-drop-syndrome-or-eds

https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/egg-drop-syndrome

https://extension.psu.edu/egg-drop-syndrome

https://www.poultryworld.net/topic/egg-drop-syndrome-eds-76/

https://www.canr.msu.edu/news/egg-drop-syndrome-76

https://layinghens.hendrix-genetics.com/en/articles/Egg_Drop_Syndrome-is-a-disease-caused-by-an-adenovirus-affecting-laying-hens-characterized-by-a-fall-in-egg-production/

https://www.thepoultrysite.com/disease-guide/egg-drop-syndrome-76

https://zucami.com/egg-drop-syndrome-eds-in-laying-hens/

https://www.uoguelph.ca/ahl/egg-drop-syndrome-%E2%80%9976-keep-your-rule-out-list

https://poultrydvm.com/condition/egg-drop-syndrome

https://meridian.allenpress.com/avian-diseases/article-abstract/68/3/282/502535/Egg-Drop-Syndrome-76-in-a-U-S-Broiler-Breeder?redirectedFrom=fulltext

Tarix : 15 yanvar 2025