Yəşəm Asması (Strongylodon Macrobotrys) Yəşəm asması həm gözəlliyi, həm də nadirliyi ilə diqqət çəkən bir bitkidir. Bu bitki öz möhtəşəm və qeyri-adi çiçəkləri ilə tanınır. Çiçəklərin möcüzəli rəngi yəşəm yaşılıdır və bu səbəbdən bitkiyə "yəşəm asması" adı verilmişdir. Botaniki xüsusiyyətləri: Yəşəm asması uzunluğu 3 metrdən 18 metrə qədər olan, çoxillik və sərt gövdəli bir asmadır. Onun ən diqqətəlayiq xüsusiyyəti isə çiçəklərinin gözəlliyidir. Yəşəm asmasının çiçəkləri qırxayaq formalı dəstələrdə, 75 santimetrə qədər uzanan çətir şəkilli qruplarda toplanır. Bitkinin yarpaqları üçlü yaprak şəklindədir və parlaq yaşıl rəngdədir. Yarpaqlarının səthi hamar və bir az parlaqdır. Yəşəm asmasının meyvələri isə kiçik, yumru və yaşıl rəngdə olur. Meyvələrin tərkibində bir neçə toxum yerləşir. Toxumlar, çiçəklənmədən sonra əmələ gəlir və yeni bitkilərin yetişdirilməsi üçün istifadə olunur. Ekologiya və yayılma Yəşəm asması əsasən Filippinlərin sıx tropik meşələrində, xüsusən də Luzon, Mindanao və Leyte adalarında yayılmışdır. Bu bitki, nəmli və isti iqlim şəraitində inkişaf edir, adətən çay kənarlarında, dağ yamaclarında və sıx meşəlik ərazilərdə bitir. Yəşəm asması, həşərat və ya quşlar vasitəsilə tozlanır. Tozlanma prosesi çiçəklərin qeyri-adi rəngləri və şirin nektarları ilə asanlaşdırılır. Bu bitki, həm də digər bitkilərə sarılaraq və ya asılıb böyüyərək, onların arasında yüksələrək inkişaf edir. Yəşəm asmasının yayılma sahəsi məhduddur və bu səbəbdən onun təbiətdəki populyasiyası azdır. Bununla yanaşı, meşələrin məhv edilməsi və insanların təbiətə müdaxiləsi, bu bitkinin təbii yayılma sahələrini məhdudlaşdırır. Buna görə də, yəşəm asmasının qorunması üçün müxtəlif konservasiya proqramları həyata keçirilir. Yetişdirilməsi və baxımı Yəşəm asmasını yetişdirmək üçün xüsusi şərait tələb olunur. Bitki, nəmli və isti iqlimdə inkişaf edir. Torpağın yaxşı drenajlı, zəngin və humuslu olması vacibdir. Yəşəm asması, çox işıq tələb edir, lakin birbaşa günəş işığından qorunmalıdır, çünki birbaşa günəş işığı bitkinin yarpaqlarına zərər verə bilər. Bitkinin müntəzəm suvarılması və rütubətinin yüksək səviyyədə saxlanılması vacibdir. Yəşəm asmasını ev şəraitində yetişdirmək çətindir, çünki o, geniş bir yer və xüsusi mikroiqlim tələb edir. Yəşəm asmasının yetişdirilməsi üçün ideal şərait yaratmaq məqsədilə, bitki mütəmadi olaraq suvarılmalı və yarpaqları spreylənməlidir. Bitkinin kök sistemi, yaxşı havalandırılmış və zəngin torpaqda daha yaxşı inkişaf edir. Yəşəm asmasını qış aylarında soyuqdan qorumaq üçün əlavə tədbirlər görülməlidir. İstifadə sahələri Yəşəm asması, əsasən dekorativ məqsədlər üçün yetişdirilir. Qeyri-adi gözəlliyi və nadirliyi, onu botanika bağlarında, istixanalarda və xüsusi kolleksiyalarda çox məşhur edir. Yəşəm asmasının çiçəkləri, həm də çiçək aranjımanlarında istifadə edilir və xüsusi tədbirlərdə bəzək elementi kimi qiymətləndirilir. Bununla yanaşı, yerli xalq arasında bitkinin bəzi tibbi xüsusiyyətləri də tanınır və bəzi yerlərdə müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunur. Ekoloji əhəmiyyəti Yəşəm asması, tropik meşələrin ekosistemində mühüm rol oynayır. Onun çiçəkləri, müxtəlif həşəratlar və quşlar üçün qida mənbəyi təşkil edir. Bununla yanaşı, bu bitki, tropik meşələrin bioloji müxtəlifliyini artırır və ekosistemin stabil vəziyyətini qorumağa kömək edir. Qorunma və gələcək perspektivlər Yəşəm asmasının qorunması, onun nadir və qiymətli bir bitki olduğunu nəzərə alaraq, böyük əhəmiyyət kəsb edir. Gələcəkdə, yəşəm asmasının qorunması və yayılması üçün beynəlxalq səviyyədə əməkdaşlıq və təcrübə mübadiləsi aparılmalıdır. Bitkinin genetik müxtəlifliyinin qorunması və yeni növlərin yaradılması, yəşəm asmasının gələcəkdə daha geniş sahələrdə yayılmasına və inkişafına kömək edəcəkdir. Bu, həm də bitkinin estetik və dekorativ dəyərini artıracaqdır.
https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:519595-1/general-information
https://herbaria.plants.ox.ac.uk/bol/plants400/Profiles/ST/Strong
https://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?taxonid=280642
https://www.gardensbythebay.com.sg/en/learn-with-us/explore-resources/whats-blooming/jade-vine.html
Tarix : 6 noyabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
