Yava surilisi meymunu (Presbytis comata) - İndoneziyanın Yava adasının qərb yarısına endemik olan Köhnə Dünya meymunlarının zəif növü. Bu ərazi biomüxtəliflik baxımından zəngin bir mərkəzdir. Digər ümumi adlarına boz, çalılı və ya Sunda adası surilisi, çalılı və ya zolaqlı kəkilli lanqur, Yava çalılı lanquru, çalılı, Yava və ya Yava yarpaq meymunu, boz lanqur daxildir. Yava surilisinin iki yarımnövü var: - Presbytis comata comata – Qərbi Yavada yayılıb. - Presbytis comata fredericae – Mərkəzi Yavada yayılıb. Yayılması Yava surilisi İndoneziyanın Yava adasının qərb yarısında yayılıb. Şərqdə Şərqi Yava ilə sərhəddə yerləşən Lawu dağına qədər uzanır. Bu növ əsasən Pleystosen dövründə baş vermiş coğrafi dəyişikliklər, dəniz səviyyəsi və bitki örtüyü səbəbilə Sundaland ərazisi ilə məhdudlaşıb. Bundan əlavə, bu gün orada mövcud olan bitki örtüyü və torpaq növü də onun yayılmasına təsir edib. Yava surilisi əsasən ilkin və ikinci dərəcəli düzənlik yağış meşələrində, 2.500 m (8.200 fut) hündürlüyə qədər olan ərazilərdə yaşayır. Ekologiya Yava surilisi əsasən yarpaqlarla qidalanır, lakin həmçinin çiçək, meyvə və toxum da yeyir. Bu növ, Presbytis cinsinin digər üzvlərindən daha çox yarpaqla qidalanır; ümumi qidasının 62%-dən çoxu gənc yarpaqlardan, 6%-i isə yetişmiş yarpaqlardan ibarətdir. Qorunma Yava surilisi, insan fəaliyyəti nəticəsində yaşayış mühitinin itirilməsi səbəbilə IUCN Qırmızı Siyahısında "Zəif" kimi qeyd olunub. Təxminən 1000-dən az fərdin təbii mühitdə qaldığı və onların təbii yaşayış mühitinin cəmi 4%-nin qaldığı təxmin edilir. Əsas yaşayış mühitinin itirilməsinin səbəbi İndoneziyada yağış meşələrinin təmizlənməsidir. İlkin yaşayış mühitinin yalnız 4%-i qalıb və son on il ərzində populyasiya ən azı 50% azalıb. P. comatanın iki yarımnövündən frediricae yarımnövü ən nadir və nəsli kəsilmək təhlükəsi ən yüksək olan növdür. Bu yarımnöv adanın ən sıx məskunlaşmış bölgələrindən birində və fəal vulkan yaxınlığında yerləşir.
https://neprimateconservancy.org/javan-surili/
https://animalia.bio/javan-surili
https://www.inaturalist.org/taxa/43507-Presbytis-comata
https://www.ifaw.org/animals/javan-leaf-monkeys
https://inaturalist.ca/taxa/43507-Presbytis-comata
https://www.bioexplorer.net/animals/mammals/monkeys/javan-surili/
https://en.wikipedia.org/wiki/Javan_surili
Tarix : 20 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
