Yanos Kornai – Macar iqtisadçısı, sosializm iqtisadiyyatı və keçmiş sosialist ölkələrində bazar iqtisadiyyatına keçid mövzusunda apardığı tədqiqatlarla tanınır. Onun işi, xüsusilə Şərqi Avropada mərkəzləşdirilmiş planlı iqtisadiyyatların səmərəsizliyini və uğursuzluqlarını anlamağa böyük töhfə vermişdir. Kornai, planlı iqtisadiyyatdan bazar iqtisadiyyatına keçidin aparıcı alimlərindən biri sayılır, xüsusilə keçmiş sosialist blokunda. Erkən dövrü və təhsili Yanos Kornai Budapeştdə, Macarıstanda anadan olmuş və Budapeşt Universitetində iqtisadiyyat üzrə təhsil almışdır. Sonra Macarıstan Elmlər Akademiyasından iqtisadiyyat üzrə doktorluq dərəcəsi almışdır. Kornai, xüsusilə Macarıstanda sosialist iqtisadiyyat sisteminin səmərəsizliyi və paradoksları ilə əlaqədar iqtisadi çətinliklərdən təsirlənmişdir. Karyera İqtisadi tədqiqatlar və nəzəriyyələr Kornai, "yumşaq büdcə məhdudiyyəti" nəzəriyyəsi ilə məşhurdur. Bu nəzəriyyə, sosialist iqtisadiyyatlarında müəssisələrin mənfəətə laqeyd şəkildə işləməsi və dövlətin zərəri qarşılamaq üçün maliyyə dəstəyi verəcəyini bilmələri ilə izah edilir. Bu hadisə, mərkəzləşdirilmiş iqtisadiyyatda səmərəsizlik, innovasiya çatışmazlığı və israfla nəticələnirdi. Kornai, keçmiş sosialist ölkələrinin bazar iqtisadiyyatına keçidini də araşdırmışdır. O, bazar iqtisadiyyatına keçidin yalnız iqtisadi islahatları deyil, həm də siyasi və sosial dəyişiklikləri tələb etdiyini təhlil etmişdir. Onun işi, özəlləşdirmə, rəqabət və institusional islahatların bu prosesdəki rolunu vurğulamışdır. İqtisadi düşüncəyə töhfələr Kornainin sosializm və bazar iqtisadiyyatı ilə bağlı nəzəriyyələri iqtisadi düşüncəyə böyük təsir göstərmişdir. O, sosialist iqtisadiyyat sistemlərindəki səmərəsizliyi tənqid etmiş və onun işi keçmiş sosialist ölkələrinin iqtisadi siyasətlərinin formalaşmasında təsirli olmuşdur. Kornai, The Economics of Shortage (Qıtlıq İqtisadiyyatı) və The Socialist System (Sosialist Sistemi) kimi bir çox kitab və məqalələr yazmışdır. İrs və təsir Kornainin tədqiqatları iqtisadiyyat sahəsində, xüsusən iqtisadi sistemlərin və iqtisadi transformasiya prosesinin öyrənilməsində böyük təsirə malik olmuşdur. Onun işi, keçmiş sosialist ölkələrinin bazar iqtisadiyyatına keçidi zamanı qarşılaşdıqları çətinlikləri başa düşmək üçün iqtisadçılara və siyasətçilərə kömək etmişdir. Kornai, Macarıstanda ən önəmli iqtisadçılardan biri sayılır və iqtisadi sistemlər nəzəriyyəsinə etdiyi töhfələrə görə yüksək qiymətləndirilir. Şəxsi həyatı Kornai bir çox təhsil müəssisələrində akademik vəzifələrdə çalışmışdır, o cümlədən Macarıstan Elmlər Akademiyası və Harvard Universitetində. O, iqtisadiyyat sahəsindəki töhfələrinə görə çox sayda mükafat almışdır və beynəlxalq iqtisadiyyatda mühüm bir fiqur olaraq tanınır. Kornai, həm Macarıstanda, həm də beynəlxalq səviyyədə iqtisadiyyat sahəsindəki təsiri ilə tanınmışdır.
https://cepr.org/voxeu/columns/economics-socialism-and-transition-life-and-work-janos-kornai-1928-2021
https://www.ceu.edu/article/2021-10-20/janos-kornai-1928-2021-economist
https://www.theguardian.com/books/2021/nov/29/janos-kornai-obituary
https://www.economics.harvard.edu/news/memoriam-j%C3%A1nos-kornai-1928-2021
https://www.scripts-berlin.eu/publications/Think-Pieces/Janos-Kornai-and-China/index.html
https://link.springer.com/article/10.1057/s41294-021-00175-y
https://en.wikipedia.org/wiki/J%C3%A1nos_Kornai
Tarix : 13 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
