Yalançı bənzərlik effekti (The False Uniqueness Effect) -İnsanların öz xüsusiyyətlərini və bacarıqlarını başqalarından daha unikal və nadir olaraq qiymətləndirmə meylini ifadə edən psixoloji fenomen. Bu, şəxsin öz davranışlarını, bacarıqlarını və xüsusiyyətlərini, başqalarınınkından fərqli və daha az yayılmış kimi dəyərləndirməsi ilə nəticələnir. Nəticədə, insanlar özlərini başqalarından daha yaxşı, ağıllı, və ya xüsusi hiss edə bilər, baxmayaraq ki, bu xüsusiyyətlər əslində daha geniş bir insan qrupunda mövcud ola bilər. Əhəmiyyəti - Özünə güvənin artırılması: İnsanlar, öz müsbət xüsusiyyətlərini başqalarından fərqli və unikal olaraq qiymətləndirdikdə, bu onlara daha yüksək özünə inam və güvən verir. Bu, insanların öz bacarıqlarını və dəyərlərini daha yüksək qiymətləndirmələrinə səbəb olur. Özünə güvən, bəzən daha yaxşı performans göstərməyə və həyatda daha çox uğur qazanmağa da yol aça bilər. - Sosial müqayisə: Bu effekt, insanların başqaları ilə müqayisə edərkən özlərini daha üstün hiss etmələrinə kömək edir. Onlar öz müsbət xüsusiyyətlərini daha unikal görürlər, beləliklə, sosial vəziyyətlərdə özlərini daha yaxşı hiss edirlər. Bu, insanın sosial həyatda daha rahat və əmin olmasına kömək edə bilər. - Qrup və cəmiyyətə aid olmaq hissi: İnsanlar, öz müsbət xüsusiyyətlərinin nadir olduğunu düşündükləri zaman, bu onların özlərini cəmiyyətə və ya bir qrupa aid hiss etmələrinə də təsir edə bilər. Lakin bu da bəzən reallıqdan uzaq bir şəkildə baş verir, çünki digər insanlar da eyni xüsusiyyətlərə malik ola bilər. - Psixoloji təhlükəsizlik: False Uniqueness Effect insanların psixoloji təhlükəsizliyini təmin edə bilər. Bu effekt, insanın özünü başqalarından fərqli və unikal hiss etməsinə, yəni qeyri-adi bir insan olduğunu düşünməsinə səbəb olur. Bu düşüncə, onları özlərini qorumağa və mənliklərini təsdiqləməyə kömək edir. - Sosial təzyiqlə mübarizə: İnsanlar, öz müsbət xüsusiyyətlərini unikal görməklə, sosial təzyiqlərə qarşı daha yaxşı müqavimət göstərə bilərlər. Onlar özlərini daha az təqib edilən və daha nadir görürlər, bu da bəzən sosial uyğunsuzluqlardan qaçmağa kömək edə bilər. Müsbət cəhətləri - Özünə güvənin artırılması: İnsanlar öz müsbət xüsusiyyətlərini başqalarından nadir və unikal kimi qiymətləndirdikdə, bu onlara özlərinə daha çox güvənməyə və özlərini daha dəyərli hiss etməyə səbəb ola bilər. Bu, özünə inamın artmasına və insanların daha cəsarətli, motivasiyalı olmalarına kömək edir. - Psixoloji yaxşılıq və motivasiya: İnsanlar özlərinin xüsusilə uğurlu və ya xüsusi bir xüsusiyyətə sahib olduqlarını düşündükdə, bu onların psixoloji sağlamlıqlarını yaxşılaşdırmağa və həyatda müsbət məqsədlərə yönəlmələrinə təkan verə bilər. Bu, şəxsin daha məqsədyönlü, fəal və təşəbbüskar olmasına gətirib çıxara bilər. - Yüksək performans: Özünün unikal olduğunu düşünmək, insanların potensiallarını daha yaxşı istifadə etmələrinə səbəb ola bilər. Bu, daha yüksək performans sərgiləməyə və insanların daha çox uğur əldə etmələrinə kömək edə bilər. İnsanlar, özlərini başqalarından daha yaxşı görsələr, buna uyğun şəkildə daha çox çalışa və öz bacarıqlarını inkişaf etdirə bilərlər. - Pozitiv sosial əlaqələr: False Uniqueness Effect həmçinin sosial əlaqələrdə daha rahatlıq yarada bilər. İnsanlar, özlərini xüsusi və unikal hiss etdikdə, daha az təzyiq hiss edirlər və bu, onların daha açıq və özünə güvənən bir şəkildə başqalarına yanaşmalarını təmin edə bilər. - Stresin azalması: İnsanlar, özlərinin başqalarından daha fərqli və üstün olduğunu düşündüklərində, sosial qarşılaşmalar və stresli vəziyyətlərdə daha az narahatlıq hiss edə bilərlər. Özlərinin unikal olduğunu düşünmək, onları sosial və ya şəxsi vəziyyətlərdə daha güclü və əmin hiss etdirə bilər. - Bu müsbət cəhətlər, özünü yüksək qiymətləndirmə və şəxsi inkişaf baxımından faydalı ola bilər, amma buna baxmayaraq, həddindən artıq False Uniqueness Effect-in yaranması, reallıqdan uzaqlaşmağa səbəb ola bilər, buna görə balanslı yanaşma vacibdir. Mənfi cəhətləri - Gerçək təcrübələri inkar etmək: İnsanlar özlərini başqalarından çox fərqli və unikal hesab etdikdə, bu bəzən onların ümumi insan təcrübələrini və reallığı anlamaqda çətinlik çəkmələrinə səbəb ola bilər. Bu, insanın özünü başqalarından çox uzaqlaşdırmasına və sosial əlaqələrdə daha təcrid olunmasına gətirib çıxara bilər. - Həddindən artıq özünə inam: False Uniqueness Effect insanların özünə çox güvənmələrinə, lakin əslində onları zəiflədirə biləcək və ya real bacarıqlarını aşan bir şəkildə davranmalarına səbəb ola bilər. Bu, riskli qərarlar verməyə və ya həddindən artıq təcrübəsizliyə yol aça bilər, çünki insan real vəziyyətləri və imkanları düzgün qiymətləndirmir. - Sosial əlaqələrdə uyumsuzluq: İnsanlar özlərini çox unikal və nadir gördüklərində, başqalarını anlamama və ya onlarla əlaqə qurmaqda çətinlik çəkməyə meylli ola bilərlər. Bu, sosial təcrid və əlaqələrin zəifləməsinə səbəb ola bilər. İnsanlar başqalarının da eyni xüsusiyyətlərə və bacarıqlara sahib olduğunu unutduqda, bu, onlara qarşı empati və anlayışın azalmasına səbəb ola bilər. - Ətrafdakıların dəyərini az qiymətləndirmək: False Uniqueness Effect insanın öz müsbət xüsusiyyətlərini başqalarından daha üstün və xüsusi hesab etməsinə gətirib çıxara bilər. Bu, digər insanların dəyərlərini və bacarıqlarını düzgün qiymətləndirməməyə və nəticədə daha əhəmiyyətli və faydalı sosial əlaqələr qurmağa mane ola bilər. - Təkrarlanan uğursuzluqlar və məyusluq: İnsanlar özlərini çox nadir və unikal hesab etdikdə, bəzən qarşılaşdıqları çətinliklər və uğursuzluqlar onları məyus edə bilər. Onlar, özlərinin gözlədiyi uğur və nəticələri əldə etmədikdə, reallıqla üzləşməkdə çətinlik çəkə bilərlər. Bu da psixoloji gərginliyə və stressə səbəb ola bilər.
https://www.alleydog.com/glossary/definition.php?term=False+Uniqueness+Effect
https://sciencebeta.com/false-uniqueness-effect/
https://www.psychvarsity.com/The-False-Uniqueness-Effect
https://www.researchgate.net/publication/227549151_Explaining_False_Uniqueness_Why_We_are_Both_Better_and_Worse_Than_Others
https://www.psikolojisozlugu.com/false-uniqueness-effect-yanlis-biriciklik-etkisi
https://psycnet.apa.org/record/1987-15558-001
https://psychology.iresearchnet.com/social-psychology/social-cognition/false-uniqueness-bias/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3820073/
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/9781118339893.wbeccp220
Tarix : 21 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
