"Xylocopa aerata" arısı - Yaşıl maral arısı və ya qızılı-yaşıl maral arısı, yalnız Sidney ətrafındakı qorunan ərazilərdə və Avstraliyanın Yeni Cənubi Uels ştatında Böyük Suayırıcı Silsiləsində tapılan iki maral arısı növündən biridir. 2020-ci il məlumatına görə, onun digər yeganə yaşayış yeri Cənubi Avstraliyadakı Kanguru Adasıdır. Bu növ xüsusilə yanğınlara qarşı həssasdır və onun yaşayış ərazilərinin böyük bir hissəsi 2019–2020-ci illərdə Avstraliyada baş vermiş meşə yanğınları zamanı məhv olmuşdur. Bu arı öz ümumi adını ağaca tunel qazmaq vərdişindən almışdır. Bu, sosial bir növ deyil və bal istehsal etmir, lakin bir sıra Avstraliya yerli bitkiləri üçün əhəmiyyətli tozlaşdırıcıdır. Təsvir Bu növ ilk dəfə 1851-ci ildə F. Smith tərəfindən "Lestis aeratus" adı ilə təsvir edilmişdir. Onun xüsusi epiteti olan "aerata" latın sözüdür və "tunc rəngli" mənasını verir. Adından da göründüyü kimi, qızılı-yaşıl maral arısı metalik yaşıl rəngdədir, baxış bucağından asılı olaraq bəzən bənövşəyi və ya mavi rəngdə görünə bilər. Böyük və möhkəm bədən quruluşuna malik bu arı (təxminən 2 sm (0.79 düym) ölçüsü ilə cənubi Avstraliyanın ən böyük yerli arılarından biridir) çiçəklər arasında uçarkən aşağı tonlu güclü vızıltısı ilə tez-tez eşidilir. Erkək fərdlərin üz hissəsində sarı işarələr var. Bu arının sancma qabiliyyəti var və ağrılı ola bilər, baxmayaraq ki, indiyə qədər heç bir sancma hadisəsi qeydə alınmayıb. Yayılması və yaşayış yeri Bu növün təbii yayılma arealı Sidneydən cənuba doğru Yeni Cənubi Uelsin cənub-şərqi (burada "X. bombylans" ilə üst-üstə düşür), Viktoriya və Cənubi Avstraliyanın cənub-şərqini əhatə edir. Lakin yaşıl maral arısı Cənubi Avstraliyanın materik hissəsində 1906-cı ildə, Viktoriyada isə 1938-ci ildə nəsli kəsilmişdir. Sidneydəki qorunan ərazilər və Böyük Suayırıcı Silsiləsi istisna olmaqla, bu növ yalnız Kanguru Adasının qərb yarısında mövcuddur. Bu arılar yazdan payıza qədər müşahidə edilə bilər və əsasən "Fabaceae" fəsiləsinə aid noxud çiçəklərində, məsələn, yazda "Gompholobium latifolium" və payızda "Pultenaea tuberculata" kimi növlərdə qidalanır. "Leucopogon" və "Leptospermum" çiçəkləri də tez-tez ziyarət edilir. Davranış Qızılı-yaşıl maral arısı "Xanthorrhoea" kimi ot ağaclarının gövdələrini və ya "Banksia", "Casuarina", "Melaleuca" və "Leptospermum" kimi yumşaq ağacları oyuqlaşdıraraq yuva qurur. Dişi fərd çənələri ilə tunel qazır və ağac qırıntılarını xaricə atır. Oyruğun uzunluğu 30 sm (12 düym), diametri isə 1.1-1.4 sm ola bilər. Daha böyük ağac parçaları bir neçə tunel üçün imkan yarada bilər. Bir neçə dişi arı eyni yuvadan istifadə edə bilər: biri çoxalır, digərləri isə qoruyucu rolunu oynayır. Arı girişi (0.7-1.0 sm enində) qarın hissəsi ilə bağlayaraq qoruyur. Həm erkək, həm də dişi fərdlər qışı tunellərdə keçirə bilər. Tunellər bir neçə hüceyrəyə bölünür və hər bir hüceyrədə ana arı yumurta qoyur və onu nektar və tozla təmin edir. Qorunma Yaşayış ərazilərinin təmizlənməsi və böyük, intensiv meşə yanğınları bəzi ərazilərdə növün nəslinin kəsilməsinə səbəb olmuşdur. Viktoriyada son yaşıl maral arısı 1938-ci ilin dekabrında Qrampian dağlarında müşahidə edilmişdir, 1939-cu ilin yanvarında baş vermiş "Qara Cümə" yanğınlarından qısa müddət əvvəl. Yanğınlar arının yuva qurmaq üçün ehtiyac duyduğu ölü ağacları və daim ehtiyac duyduğu çiçəkləri məhv edir.
https://www.inaturalist.org/taxa/522827-Xylocopa-aerata
https://ausemade.com.au/flora-fauna/fauna/insects/bees/xylocopa/xylocopa-aerata/
https://www.taxonomyaustralia.org.au/post/this-big-beautiful-bee-is-in-serious-trouble
https://www.wheenbeefoundation.org.au/news-events/buzz/the-green-carpenter-bee/
https://inaturalist.ala.org.au/taxa/522827-Xylocopa-aerata
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/aen.12510
https://en.wikipedia.org/wiki/Xylocopa_aerata
Tarix : 24 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
