Xəzər kobrası ("Naja oxiana") - Həmçinin "Fars kobra" və ya "Rus kobra" adlanan, Elapidae fəsiləsinə aid yüksək dərəcədə zəhərli bir ilan növü. Bu növ Mərkəzi Asiyaya endemikdir. Tarix İlk dəfə 1831-ci ildə alman həkimi Karl Eyhvald tərəfindən təsvir edilmişdir və uzun illər "Naja naja"nın yarımnövü hesab edilmişdir, lakin genetik təhlillər onun ayrı bir növ olduğunu ortaya qoymuşdur. Taksonomiya Baltik almanı olan Karl Eyhvald, hazırkı Sankt-Peterburqda anadan olmuş bir həkim və təbiətşünas idi. O, Xəzər kobrasını ilk dəfə 1831-ci ildə "Tomyris oxiana" adı ilə təsvir etmişdir. Bu növ əsasən XX əsrin böyük bir hissəsində Hindistan kobra ("Naja naja")nın yarımnövü hesab edilirdi. Fərdi növlər daxilində rəng və ölçü baxımından yüksək dərəcədə dəyişkənlik sinifləndirməni çətinləşdirirdi, lakin genetik təhlillərin meydana çıxması ilə bu vəziyyət dəyişdi. Təsvir "Naja oxiana" orta ölçülü, ağır bədənli və genişlənərək başlıq əmələ gətirə bilən uzun boyun qabırğaları olan bir ilan növüdür. Bədənin ön hissəsi dorsoventral şəkildə yastı, arxa hissəsi isə subtsilindrikdir. Bu növ ölçü baxımından "Naja naja"ya bənzəyir, orta hesabla 1–1,4 m (3,3–4,6 fut) uzunluğunda olur və nadir hallarda 1,7 m (5,6 fut) uzunluğu keçir. Başı ellips şəkilli, yastı və boyundan bir qədər fərqlidir, qısa və yumru burunlu, böyük burun dəlikləri var. Gözlər orta ölçüdə və yuvarlaq bəbəklidir. Dorsal pulcuqlar hamar və güclü əyilmişdir, xarici iki və ya üç pulcuq sırası qalanlardan daha böyükdür. "N. oxiana"nın başlığı uzunsov və tədricən daralan formadadır, digər "Naja" növlərinin ("Naja naja" və ya "Naja kaouthia") daha oval başlıqlarından fərqlənir. Cavan nümunələr solğun və solmuş görünüşə malikdirlər. Cavan nümunələrdə bədən ətrafında təxminən bərabər enli tünd və açıq enli zolaqlar var. Bu növün yetkin fərdləri tamamilə açıqdan şokolad qəhvəyi və ya sarımtıl rəngdə ola bilər, bəzi nümunələrdə cavanlıq zolaqlarının izləri, xüsusilə ilk bir neçə tünd qarın zolağı qalır. Bu növün başlıq işarələri və yan boğaz ləkələri yoxdur. Yayılması "Naja oxiana" Xəzəryanı regionda yayılmışdır. Türkmənistan, Özbəkistan, Qırğızıstan, Tacikistanın cənub-qərbi, Fərqana vadisi, Əfqanıstanın şimalı və şərqi, İranın şimal-şərqində tapılır. Bu növ Pakistanın böyük bir hissəsində, Bəlucistan və Sindhdən Gilgit-Baltistan və Azad Kəşmirə qədər yayılsa da, Pakistanın şimal yarısında daha çox rast gəlinir. Davranış "Naja oxiana" insanlardan mümkün qədər uzaq durmağa çalışır, lakin təhdid edildikdə və ya küncə sıxışdırıldıqda şiddətlə müdafiəyə keçə bilər və hətta cavan nümunələr çox aqressiv olur. Küncə sıxışdırıldıqda və təhrik edildikdə başlığını yayır, tıslayır, yan-yan sallanır və təkrar-təkrar hücum edir. Bu yerli növ əsasən gündüz fəaldır, lakin ən isti ay (iyul) ərzində bəzi yerlərdə alaqaranlıq və gecə fəal ola bilər. Qidalanma Xəzər kobrası əsasən kiçik məməlilər, amfibiyalar, bəzən balıqlar, quşlar və onların yumurtaları ilə qidalanır. Həmçinin digər ilanları yediyi bildirilir.
https://animalia.bio/caspian-cobra#google_vignette
https://worldfornature.org/caspian-cobra/
https://creatures-of-the-world.fandom.com/wiki/Caspian_Cobra
https://www.inaturalist.org/taxa/30485-Naja-oxiana
https://animals.fandom.com/wiki/Caspian_Cobra
https://www.researchgate.net/figure/The-Caspian-cobra-Naja-oxiana-aka-the-Central-Asian-cobra-This-member-of-the-family_fig1_347561442
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5242357/
https://indiansnakes.org/snakedetails/central%20asian%20cobra
https://thesnakeguide.com/caspian-cobra/#google_vignette
https://animals.howstuffworks.com/snakes/cobra-snake.htm
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S004101012030355X
https://www.healthbiotechpharm.org/article_134181_9451a7972e190997f14f5498aa7c6d12.pdf
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/ece3.7144
https://archrazi.areeo.ac.ir/article_121540.html
https://thehimalayantimes.com/opinion/letters-central-asian-cobra
https://pesquisa.bvsalud.org/portal/resource/pt/wpr-609696
https://www.onelook.com/?loc=dmapirel&w=caspian%20cobra
https://www.healthbiotechpharm.org/article_134181.html
https://www.researchgate.net/figure/Naja-oxiana-Indian-distribution-Yellow-dots-N-oxiana-observation-locations-red-star_fig1_338262776
https://datadryad.org/stash/dataset/doi:10.5061/dryad.r7sqv9s97
https://www.authorea.com/users/351789/articles/476272-phylogeny-phylogeography-and-diversification-history-of-the-westernmost-asian-cobra-naja-oxiana-in-the-trans-caspian-region
https://europepmc.org/article/med/36462597
https://www.britannica.com/animal/cobra-snake
https://www.proquest.com/openview/00de2f73a5cc4139b2dcee0538acac6c/1?pq-origsite=gscholar&cbl=2049745
https://www.gandhi.com.mx/caspian-cobra-snake-pet-books-on-snakes/p?srsltid=AfmBOorJt6begKFGCQORePCGb6hv0IN9BLxiI8kCuEIHkK5i2tddl3ho
https://dbpedia.org/page/Caspian_cobra
http://animal.memozee.com/view.php?tid=3&did=44025
https://similarbutdifferentanimals.com/2020/03/14/caspian-cobra/#google_vignette
https://a-z-animals.com/animals/cobras/
https://www.icbcongress.com/2017/en/prp.php?o=484&st=Anti-inflammatory-activity-of-Caspian-Cobra-Naja-naja-oxiana-snake-Venom-in-EAE-model-of-MS
https://www.nationalgeographic.com/animals/reptiles/facts/king-cobra
https://snakeradar.com/10-facts-about-the-caspian-cobra/
https://www.yahoo.com/lifestyle/10-cobra-snake-species-keep-142002420.html?guccounter=1&guce_referrer=aHR0cHM6Ly93d3cuZ29vZ2xlLmNvbS8&guce_referrer_sig=AQAAANZA2vlD4wz9DpVCaKym7v4yzIBzcP8L1qIgHO8PG1gbNB6jyxDXVY4SDYVgRLJd5bfARTKEK5ekEoktOriMwStjeAHIftpzts7zQiTEsNxQJM9hHHL7EtVTnFMn6ZuPuDOfsD3oeW8DxWCe8aoTyHMM5CiG0Fzw9xHvWt6vRdqe
https://nationalzoo.si.edu/animals/king-cobra
https://www.semanticscholar.org/paper/Anticancer-Activity-a-of-Caspian-Cobra-(Naja-naja-Ebrahim-Vatanpour/7bfc1764e5ab9ed7da8017a143f8bb869a7a03f6
https://www.scielo.br/j/jvatitd/a/5KbFQnzxXDBX6PByQSQYqjQ/?lang=en
https://peakd.com/@deepak7834/about-caspian-cobra
https://ouci.dntb.gov.ua/en/works/lR0DQve7/
https://alchetron.com/Caspian-cobra
https://www.worldatlas.com/articles/how-many-types-of-cobras-are-there-and-which-species-are-most-venomous.html
Tarix : 6 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
