Wilhelm Karl Ritter von Haidinger — Avstriyalı mineralog, geoloq və fizik, mineralogiya və optika sahələrindəki töhfələri ilə tanınmış alim. O, “Haidinger fırçası” (Haidinger’s brush) adlı optik fenomeni kəşf etmiş və Avstriya geologiyasının inkişafına böyük töhfə vermişdir. Həyatı Wilhelm von Haidinger 1795-ci il fevralın 5-də Vyanada anadan olmuşdur. Atası Karl Haidinger Vyana Universitetində mineralogiya professoru və mineral kolleksiyaçısı idi. Wilhelm gəncliyində atasının təsiri ilə mineralogiyaya maraq göstərmiş və təhsilini bu sahədə davam etdirmişdir. O, rəsmi universitet təhsili almasa da, atasının rəhbərliyi və öz təcrübələri ilə özünü yetişdirmişdir. Haidinger 1821-ci ildə Mariya Terez fon Şternberqlə evlənmiş və bu evlilikdən övladları olmuşdur. Həyatı boyu Avropanın müxtəlif ölkələrində səyahət etmiş və elmi fəaliyyətini genişləndirmişdir. 1868-ci ildə imperator Frans İosif tərəfindən “Ritter” (cəngavər) titulu ilə təltif edilmişdir. Karyerası Haidinger karyerasına 1812-ci ildə atasının köməkçisi kimi başlamış və mineral kolleksiyalarını təsnif etməklə məşğul olmuşdur. 1817-ci ildə Fridrix Monsun dəvəti ilə Şotlandiyaya səyahət etmiş və burada mineralogiya üzrə təcrübə qazanmışdır. 1822-ci ildə Monsla birlikdə Parisə getmiş və mineral tədqiqatlarını davam etdirmişdir. 1827-ci ildə Avstriyaya qayıdaraq Tirol və Ştiriyada mədən mühəndisi kimi çalışmış, 1840-cı ildə Vyana yaxınlığındakı mədən zavodunun direktoru təyin edilmişdir. 1849-cu ildə Avstriya Geoloji Xidmətinin (Geologische Reichsanstalt) ilk direktoru olmuş və 1866-cı ilə qədər bu vəzifədə qalaraq ölkənin geoloji xəritələrinin hazırlanmasına rəhbərlik etmişdir. Haidinger həmçinin Vyana Elmlər Akademiyasının üzvü və “Sitzungsberichte” jurnalının redaktoru olmuşdur. O, mineralogiya və geologiya sahələrində Avstriyanın elmi ənənələrini gücləndirmişdir. Elmi töhfələri Haidingerin ən məşhur kəşfi 1844-cü ildə təsvir etdiyi “Haidinger fırçası”dır. Bu optik fenomen polarlaşmış işığın insan gözü tərəfindən qavranılmasını göstərir – mavi səmada və ya polaroid linzaya baxdıqda gözdə görünən sarımtıl-mavi fırça şəklində bir naxışdır. Bu kəşf insan görmə sisteminin polarlaşmanı qavrama qabiliyyətini sübut etmişdir. O, həmçinin mineralogiyada mühüm işlər görmüşdür. Haidinger mineral təsnifatını təkmilləşdirmiş və çoxsaylı mineralın kristal strukturunu təsvir etmişdir. Onun geoloji xəritələri Avstriya ərazisinin təbii sərvətlərinin öyrənilməsində əsas rol oynamışdır. Haidinger meteoritlərin tədqiqi ilə də məşğul olmuş və onların kimyəvi tərkibini analiz etmişdir.
https://www.chemeurope.com/en/encyclopedia/Wilhelm_Karl_Ritter_von_Haidinger.html
https://pantheon.world/profile/person/Wilhelm_Karl_Ritter_von_Haidinger
https://mineralogicalrecord.com/new_biobibliography/haidinger-wilhelm-karl-ritter-von/
https://www.cambridge.org/core/services/aop-cambridge-core/content/view/38131EAAC4760A2C5ABA14948CE17BF9/S0016756800161448a.pdf/wilhelm-von-haidinger.pdf
https://makingscience.royalsociety.org/people/na3822/wilhelm-karl-ritter-von-haidinger
https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Wilhelm_Karl_Haidinger
https://en.wikipedia.org/wiki/Wilhelm_Karl_Ritter_von_Haidinger
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
